Czy trzeba się wylegitymować?

Proszę Państwa, wracając ostatnio z koncertu plenerowego zostałam poproszona przez policjanta o wylegitymowanie, chociaż nic nie zrobiłam. Czy policjant działał zgodnie z prawem? (Joanna M.)

W ustawie o Policji czytamy, że Policja, wykonując czynności wymienione w ustawie, ma prawo legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości. Podobnie zresztą kwestia ta normowana jest także w rozporządzeniach Rady Ministrów, skąd dowiadujemy się, iż policjanci w toku wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych i administracyjno-porządkowych, podejmowanych w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw oraz wykroczeń, a także wypełniania poleceń sądu, prokuratora, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, zwanych dalej „czynnościami służbowymi”, mają prawo do legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości. Czynności będą zasadne tylko wówczas, kiedy będą one miały związek z czynnościami służbowymi policjanta.

Legitymowanie osób niezbędne oraz zgodne z obowiązującym prawem będzie miało więc miejsce w sytuacjach, kiedy potrzebna jest identyfikacja osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, ustalenie świadków zdarzenia powodującego naruszenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego, wykonanie polecenia wydanego przez sąd, prokuratora, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, identyfikacji osób wskazanych przez pokrzywdzonych jako sprawców przestępstw lub wykroczeń, a także poszukiwania osób zaginionych lub ukrywających się przed organami ścigania albo wymiarem sprawiedliwości.

Legitymowanie osób następuje poprzez okazanie funkcjonariuszowi na jego żądanie stosownego dokumentu, którym może być dowód osobisty, tymczasowy dowód osobisty, tymczasowe zaświadczenie tożsamości, dowód tożsamości cudzoziemca czy paszport. Poza tym tożsamość osoby legitymowanej można ustalić również na podstawie innych nie budzących wątpliwości dokumentów, bądź oświadczeń osób, których tożsamość ustalono w sposób określony wyżej, a także telefonicznego lub osobistego porozumienia się z osobami wskazanymi przez legitymowanego. Jeżeli osoba jest znana funkcjonariuszowi, może on odstąpić od jej legitymowania. W przypadkach, kiedy osoba legitymowana znajduje się w pojeździe, policjant może w celu zachowania względów bezpieczeństwa poprosić tę osobę o opuszczenie pojazdu.

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż obowiązek wylegitymowania się obowiązuje również policjanta. Przed przystąpieniem do jakichkolwiek czynności służbowych policjant zobowiązany jest podać stopień, imię i nazwisko; policjanci nieumundurowani okazują ponadto legitymację służbową w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować nazwisko policjanta oraz nazwę organu, który wydał legitymację. Funkcjonariusz powinien podać także podstawę prawną oraz przyczynę swoich czynności służbowych. Jest to o tyle ważne, iż osoba legitymowana nie pozostaje wówczas w nieświadomości działań funkcjonariusza policji, a tym samym pozwala jej to ustosunkować się do poleceń policjanta.

Ponadto policjant obowiązany jest ustnie poinformować legitymowaną osobę o przysługującym jej prawie złożenia zażalenia do właściwego miejscowo prokuratora na sposób przeprowadzenia tych czynności. Niedopełnienie wskazanych obowiązków pozwala uznać, iż dokonane przez funkcjonariusza czynności są niezgodne z prawem.

Na zakończenie należy wskazać, iż każde legitymowanie musi zostać udokumentowane w notatniku służbowym lub na odpowiednim nośniku technicznym, albo w notatce służbowej, określając datę, czas, miejsce i przyczynę legitymowania. Ponadto funkcjonariusz powinien udokumentować imię i nazwisko legitymowanego oraz jego adres zamieszkania lub pobytu, numer PESEL, a w przypadku braku informacji o numerze PESEL: datę i miejsce urodzenia oraz imiona rodziców i nazwisko rodowe, a także rodzaj i cechy identyfikacyjne dokumentu, na podstawie którego ustalono tożsamość osoby legitymowanej. Jeżeli są Państwo uczestnikami sytuacji, w której funkcjonariusz Policji chce Państwa wylegitymować oraz posiadają Państwo Ochronę Prawną CDO24, to zawsze mogą Państwo zadzwonić na numer infolinii CDO24 i skonsultować swoje wątpliwości ze specjalistą, który odpowiednio pokieruje Państwa, jak należy zachować się w takiej sytuacji.

Masz jakieś pytania prawne do CDO24? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl, może Twój problem poruszony zostanie w następnym artykule!

Paulina Szatka
CDO24
Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38