Zasiedzenie ruchomości

Sytuacje, w których potencjalnie mielibyśmy skorzystać z instytucji zasiedzenia ruchomości, nie należą do częstych. Wydaje się, że jest to jednak z rzadziej występujących w praktyce instytucji prawa cywilnego. Tym niemniej ustawodawca przewidział taką możliwość, która to niemal niezmienne funkcjonuje w polskim porządku prawnym co najmniej od 1964 r., tj. od uchwalenia Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 174 § 1 K.c. – posiadacz rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze. Rzecz ruchoma to samodzielny przedmiot materialny (art. 45 K.c.) niebędący nieruchomością (zdefiniowaną w art. 46 K.c.).

Przedmiotem zasiedzenia może być zarówno własność rzeczy ruchomej, jak i udział w jej prawie własności. Nie można zaś zasiedzieć fizycznie wydzielonej części rzeczy (inaczej niż przy nieruchomościach), a także zbioru rzeczy jako całości (por. np. E. Skowrońska-Bocian (w:) K. Pietrzykowski (red.), Komentarz, t. I, 2005, s. 555). Najczęściej zasiedzenie ruchomości dotyczyć będzie rzeczy wartościowych np. pojazdów mechanicznych.

Ustawodawca wyłącza jedną kategorię rzeczy ruchomych z możliwości ich zasiedzenia. Mianowicie  przepisów o zasiedzeniu ruchomości nie stosuje się do rzeczy wpisanych do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury. Należy pamiętać o tym, że dobra wiara posiadacza samoistnego rzeczy ruchomej powinna istnieć przez cały okres wymagany do zasiedzenia (postanowienie Sądu Najwyższego z dn. 16.09.2003 r., sygn. akt IV CKN 467/01).

Rozbieżności w zakresie rozumienia pojęcia dobrej wiary rozstrzygnął Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 6 grudnia 1991 r. III CZP 108/91 mającej moc zasady prawnej (OSNCP 1992, z. 4, poz. 48), w której przesądził, że dla przyjęcia samoistnego posiadania w dobrej wierze w ramach instytucji zasiedzenia niezbędne jest wykazanie, że samoistny posiadacz rzeczy nie tylko pozostaje w przekonaniu, że niczyjego prawa nie narusza, ale że ma on przeświadczenie, iż jest właścicielem rzeczy i że to jego przeświadczenie znajduje w danych okolicznościach obiektywne uzasadnienie.

Pogląd ten Sąd Najwyższy wyrażał w swoich późniejszych orzeczeniach (patrz m.in.: postanowienie SN z dnia 27 listopada 1998 r. III CKN 43/98 (niepublikowane), postanowienie SN z dnia 22 grudnia 1998 r. II CKN 59/98 (niepublikowane). Stwierdzenie zasiedzenia następuje w postępowaniu nieprocesowym na wniosek osoby zainteresowanej. Według judykatury przeszkody do złożenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia nie stanowi to, że posiadanie zasiedzianej rzeczy lub jej własność przeszły już na inny podmiot (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – zasada prawna z dnia 22 kwietnia 1950 r.,  (1864/49, OSN(C)1950, nr 1, poz. 3). W takim przypadku sąd w postanowieniu stwierdzającym nabycie własności rzeczy przez zasiedzenie rozstrzygnie, kto w określonej chwili nabył jej własność (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 3 kwietnia 2003 r., V CK 60/03, OSNC 2004, nr 6, poz. 101).

Według prezentowanego w orzecznictwie poglądu za dopuszczalne uznaje się także nabycie przez zasiedzenie udziału we współwłasności rzeczy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 1969 r., III CZP 41/69, OSNC 1970, nr 7-8, poz. 121; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1978 r., III CZP 96/77, OSNC 1978, nr 11, poz. 195).

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.

Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.