Nowy rok łączy się z problemem niewykorzystanego urlopu z roku poprzedniego. Często pracownicy pytają, czy mają możliwość wykorzystania tegoż urlopu oraz w jakim terminie powinni to uczynić. W poniższym artykule przybliżymy zasady i termin wykorzystania zaległego urlopu.
Zgodnie z art. 161 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Wyjątek od tego przepisu został przewidziany w art. 168 Kodeksu pracy, zgodnie z którym urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 (dot. uzgodnienia z pracodawcą terminu urlopu) należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 1672 (tzw. urlopu na żądanie).
Co ważne, pracodawca może zmusić pracownika do wybrania zaległego urlopu. Prawo do urlopu wypoczynkowego określone jest przepisami o charakterze bezwzględnie obowiązującym i to w odniesieniu do obu stron stosunku pracy, co oznacza, że pracodawca musi udzielić urlopu, a zatrudniony musi z niego skorzystać.
Istotne jest, iż urlop zaległy musi być wykorzystany przed urlopem do którego nabyliśmy prawo w nowym roku. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego (sygn. akt II PK 199/12 z dnia 9 maja 2013) już tylko udzielenie urlopu w kolejnym roku kalendarzowym (art. 168 KP) stanowi wyjątek od reguły udzielania urlopu na bieżącego (art. 161 KP). Regulacja ta łącznie z podstawową zasadą wykorzystywania urlopu jako okresu odpoczynku od pracy, uzasadnia wnioskowanie, że urlop zaległy powinien być wykorzystywany (udzielany) przed urlopem bieżącym. Przykładowo, jeżeli zostały nam 4 dni urlopu wypoczynkowego z ubiegłego roku, musimy je wykorzystać przed skorzystaniem z (20 bądź 26 dniowego) urlopu z nowego roku.
Zaznaczyć również należy, iż w przypadku zaległego urlopu pracodawca nie ma obowiązku uzgodnienia terminu jego wykorzystania z pracownikiem. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2003 r. (sygn. akt (I PK 403/02), przepis art. 168 KP stanowi, że urlopu niewykorzystanego zgodnie z planem urlopów należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. W takim przypadku pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu wykorzystywania urlopu, lecz musi udzielić mu urlopu w terminie określonym w przywołanym przepisie. Jeżeli jednak pracodawca wyznaczy nam urlop na okres, w którym nie możemy z niego skorzystać (np. z powodu choroby), pracodawca zobowiązany jest do zapłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop ( tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r. sygn. akt II PK 313/07).
Pamiętać należy, iż o udzieleniu urlopu wypoczynkowego – w granicach określonych w art. 163-1671 Kodeksu pracy – decyduje pracodawca. Samowolne wykorzystywanie urlopu przez pracownika uważane jest w judykaturze za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 (zob. komentarz do art. 163 Nb 13). Zatem zawiadomienie pracodawcy o rozpoczęciu zaległego urlopu wypoczynkowego nie usprawiedliwia nieobecności pracownika w pracy
Pamiętać również należy, iż niewykorzystanie urlopu przed upływem 30 września następnego roku nie powoduje utraty prawa pracownika do tego urlopu, dopóki nie nastąpi przedawnienie roszczenia o urlop [por. uchw. SN(7) z 20.2.1980 r., V PZP 6/79). Zgodnie z powyższym, niewykorzystany do końca kwartału następnego roku urlop na szczęście nie przepada.
Paweł Szczepańczyk
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej Infolinia: 801 00 31 38
Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.
Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.
Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.
