Gospodarka II Rzeczpospolitej
1 listopada 1918 roku Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową i naczelne dowództwo podległych jej wojsk polskich. Zaraz po wojnie rozpoczęła się żmudna budowa podstaw gospodarki Polski odrodzonej po zaborach.Po 123 latach zaborów Polska znów stała się krajem wolnym i niezależnym. Odzyskanie niepodległości wiązało się z integracją obszarów znajdujących się na terenie różnych zaborów i koniecznością rozwoju gospodarczego kraju.
Kolejne rządy II RP musiały poradzić sobie przede wszystkim z reformą walutową i rolną oraz z wykorzystaniem dostępu do Wybrzeża. Głównymi wyzwaniami polityki ekonomicznej stało się powołanie instytucji życia gospodarczego i pozyskanie środków na przeprowadzenie niezbędnych inwestycji. Do ważnych przedsięwzięć okresu międzywojennego należą: budowa Fabryki Lokomotyw w Chrzanowie, powołanie Banku Polskiego i Banku Gospodarstwa Krajowego, powstanie Polskich Kolei Państwowych, Państwowych Zakładów Lotniczych i rozbudowa linii kolejowych. W 1933 roku zakończona została budowa magistrali węglowej – trasy kolejowej łączącej zagłębie węglowe Górnego Śląska z Gdynią. Była to największa i najnowocześniejsza inwestycja transportowa II RP. Jednak największy podziw budzi budowa portu w Gdyni i utworzenie COP – skupiska przemysłu ciężkiego w południowo-centralnej Polsce.
Okno na świat
Budowę Portu Gdynia można podzielić na kilka etapów. Pierwszy rozpoczął się pod koniec 1920 roku budową fragmentu przyszłego portu pod nazwą „Tymczasowy Port Wojenny i Schronisko dla Rybaków”. Prace zakończone zostały oficjalnie 23 kwietnia 1923 roku z udziałem prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Władysława Sikorskiego. Kolejnym etapem było powstanie tzw. „małego portu”. Projekt budowy „małego portu” został zaakceptowany przez rząd w marcu 1923 roku, a zakończenie prac zaplanowano na rok 1930.
W latach trzydziestych gdyński port zaczął stanowić konkurencję dla innych portów leżących nad Bałtykiem i Morzem Północnym. W 1935 roku obiekt miał już nabrzeża o długości 8,8 km oraz baseny zajmujące 320 hektarów. Ich głębokość wynosząca od 6 do 12 metrów pozwalała na zawijanie największych statków. Największą chlubę stoczni stanowiła chłodnia portowa, będąca drugim tego typu obiektem na świecie pod względem wielkości. Wokół stoczni powstał przemysł portowy, a Gdynia, która w 1926 uzyskała prawa miejskie, trzy lata później liczyła już 125 tys. mieszkańców. Budowa portu wpłynęła nie tylko na rozwój gospodarki morskiej, ale także na reorientację polskiej gospodarki. Do 1938 roku aż 80 proc. eksportu i 65 proc. importu szło drogą morską. Gdynia stała się oknem Polski na świat.
100 tys. miejsc pracy
Budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego COP rozpoczęła się w 1936 roku i trwała trzy lata. Zainicjował ją wicepremier ds. ekonomicznych i minister skarbu Eugeniusz Kwiatkowski. Najważniejszym celem powstania COP-u było doprowadzenie do zwiększenia potencjału ekonomicznego Polski, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego oraz zmniejszenie bezrobocia wywołanego światowym kryzysem gospodarczym. Na terenie COP miało powstać ponad 100 tys. nowych miejsc pracy.
COP obejmował swoim zasięgiem obszary obecnego województwa świętokrzyskiego, podkarpackiego, lubelskiego, małopolskiego oraz częściowo mazowieckiego. Jego powstanie było związane nie tylko z modernizacją istniejących już zakładów przemysłu zbrojeniowego, ale również z rozbudową infrastruktury komunikacyjnej i energetycznej. Do 1938 roku wybudowano ok. 300 km gazociągu Gorlice-Jasło-Krosno-Ostrowiec. Pod Rozwadowem powstały huta i zakłady zbrojeniowe, po wojnie znane jako KM Huta Stalowa Wola. W Dębicy powstała fabryka kauczuku syntetycznego oraz fabryka opon, w Mielcu – Państwowe Zakłady Lotnicze, a w Rzeszowie – fabryka obrabiarek i sprzętu artyleryjskiego. Z COP wiąże się też rozbudowa takich firm jak: fabryka broni w Starachowicach czy Państwowa Wytwórnia Prochu Pionki. W sumie na terenie COP zbudowano lub zmodernizowano kilkanaście przedsiębiorstw.
Agnieszka Konieczny