Umowa z pracownikiem o podnoszeniu kwalifikacji

Zgodnie z art. 17 Kodeksu pracy (dalej jako kp.) pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Ta norma ogólna otwiera szereg możliwości, które pracodawca wraz z pracownikiem może swobodnie określić w odrębnej umowie, albo też w samej umowie o pracę. Praktyka jednak wskazuje, że strony stosunku pracy preferują zawarcie odrębnej umowy celem określenia obowiązków pracownika i pracodawcy, podczas podnoszenia kwalifikacji pracownika.

Zgodnie z art. 103¹ kp. przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują urlop szkoleniowy, zwolnienie z całości lub części dnia pracy na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Zgodnie z art. 103⁴ kp umowę o podnoszenie kwalifikacji pracownika zawiera się na piśmie. Obostrzenie co do formy ma znaczenie dowodowe, a zatem ustne ustalenia między stronami również winny być przez nie respektowane. Główną istotą umowy o podnoszenie kwalifikacji przez pracownika jest najczęściej ustalenie zasad finansowania przez pracodawcę kursu czy dodatkowego kierunku studiów, jakie ma podjąć pracownik. Zgodnie z art. 103⁵ kp. pracownik, który za zgodą i w porozumieniu z pracodawcą umówił się, że będzie podnosił swoje kwalifikacje zawodowe i jednocześnie: 

– bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,

– z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie, o podnoszenie kwalifikacji, nie dłuższym jednak niż 3 lata;

– w okresie wskazanym w umowie z pracodawcą lecz nie dłuższym niż 3 lata rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn mobbingu; który w powyższym okresie rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy lub z uwagi na mobbing – mimo braku tych przyczyn; 

jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na cel jego szkolenia i innych dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia. Obowiązek pracownika do zwrotu kosztów jest zatem proporcjonalny.

 

Przykładowo, gdy z umowy z pracodawcą będzie wynikało, że ten ponosi koszt kształcenia pracownika w wysokości 1000 zł i pracownik nie może rozwiązać stosunku pracy w okresie 3 lat od momentu podpisana umowy, a do rozwiązania umowy o pracę dojdzie po upływie 2 lat, wówczas pracownik będzie zobowiązany do zwrotu 2/3 kosztów szkolenia. Obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika dotyczy tylko kosztów dodatkowych. Obowiązek zwrotu nie dotyczy natomiast wynagrodzenia za urlop szkoleniowy oraz wynagrodzenia za czas zwolnienia z całości lub z części dnia pracy, przeznaczonego na udział w obowiązkowych zajęciach w ramach podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz na czas punktualnego przybycia na nie. Zasady podnoszenia kwalifikacji (dodatkowy urlop oraz ponoszenie kosztów przez pracodawcę) są zależne od ich zaakceptowania przez pracodawcę w sposób ustalony między stronami. Zatem pracownik, który je poniósł, nie ma roszczenia o zwrot kosztów, jeżeli podnosi kwalifikacje bez zgody i wiedzy pracodawcy.