Jastrzębie-Zdrój ma swoje miejsce w historii narodzin „Solidarności”

13 sierpnia na placu przy Pomniku Porozumienia Jastrzębskiego przed kopalnią „Zofiówka” w Jastrzębiu-Zdroju zaprezentowano wystawę „Tu rodziła się Solidarność”. Ekspozycja została przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej z okazji 40. rocznicy strajków sierpniowych i powstania NSZZ „Solidarność”.

 

Podczas uroczystości dyrektor katowickiego oddziału IPN dr Andrzej Sznajder przypomniał, że w 1980 roku w Jastrzębiu-Zdroju podpisano jedno z czterech porozumień, dzięki którym mógł powstać i legalnie działać pierwszy niezależny samorządny związek zawodowy w warunkach państwa komunistycznego. – Jastrzębie-Zdrój ma swoje miejsce w historii narodzin „Solidarności” – podkreślił dr Sznajder, zaznaczając, że to właśnie w tym mieście 28 sierpnia 1980 roku rozpoczęły się strajki, do których dołączyły kolejne kopalnie i inne duże zakłady pracy.

 

W otwarciu wystawy wzięli udział uczestnicy wydarzeń 1980 roku. – Nie ma wątpliwości, że to my – jako kopalnia Manifest Lipcowy – wywalczyliśmy przełamanie oporu ze strony władzy i chcę, aby wszyscy o tym pamiętali – zaznaczył Grzegorz Stawski, jeden z sygnatariuszy Porozumienia Jastrzębskiego. Wspominał, że strajkującym towarzyszył strach. – Tylko głupek by się wtedy nie bał. Jednak z perspektywy czasu wiem, że było warto. Dzisiaj jestem wolnym człowiekiem, nasze dzieci i wnuki mają inne możliwości niż my mieliśmy za czasów komuny – powiedział Grzegorz Stawski.

 

Strajk w kopalni „Manifest Lipcowy” (dzisiaj Zofiówka) rozpoczął się wieczorem 28 sierpnia 1980 roku. Kilka godzin później zaprotestowali pracownicy kopalni „Borynia”, a 29 sierpnia rano załoga kopalni „ZMP” w Żorach. W ślad za tymi zakładami poszły kolejne kopalnie Rybnickiego Okręgu Węglowego. Przy kopalni „Manifest Lipcowy” powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Protestujący domagali się zniesienia nieprawidłowości w organizacji pracy w górnictwie i  solidaryzowali się ze strajkującym wybrzeżem.

 

Negocjacje MKS z komisją rządową rozpoczęły się 2 września i trwały zaledwie kilka godzin. 3 września zawarte zostało trzecie, po gdańskim i szczecińskim, porozumienie robotników z komunistycznymi władzami. Zakładało ono m.in. zniesienie 4-brygadowego systemu pracy w górnictwie oraz wprowadzenie wolnych sobót od początku 1981 roku. W Porozumieniu Jastrzębskim zapisano także poparcie dla 21 postulatów gdańskich. Zgodnie z zapisami dokumentu jastrzębski MKS przekształcił się Międzyzakładową Komisję Robotniczą, która stała się ważnym ośrodkiem tworzenia struktur nowego związku zawodowego na terenie dawnego województwa katowickiego.

 

Wystawę „Tu rodziła się Solidarność” w Jastrzębiu-Zdroju będzie można oglądać do 25 sierpnia. Ekspozycja ma charakter ogólnopolski i składa się z trzech modułów. Pierwszy nawiązuje do wydarzeń ogólnokrajowych, pozostałe odnoszą się do wydarzeń regionalnych i lokalnych, i zostały przygotowane przez katowicki odział IPN. W województwie śląskim wystawa była prezentowana także w Tarnowskich Górach, Bielsku-Białej i w Dąbrowie Górniczej.

 

Cała ekspozycja składa się z 255 plansz zawierających przeszło 500 fotografii z 1980 roku z komentarzami w języku polskim i angielskim. Wszystkie plansze zostaną zaprezentowane 28 sierpnia na Placu Piłsudskiego w Warszawie. 

 

ak/źródło IPN oddział w Katowicach
źródło foto:IPN/K.LIszka