Związki zawodowe w Szwecji

Szwedzki rynek pracy tworzy ok. 4 milionów pracowników. Do związków zawodowych należy ponad 75 procent z nich. Specyfiką szwedzkiego modelu jest fakt, że ponad 80 proc. zbiorowych stosunków pracy regulują układy zbiorowe.

Ruch związkowy tworzą trzy organizacje centralne: Szwedzka Konfederacja Związków Zawodowych (LO), Centralna Organizacja Związków Zawodowych Urzędników (TCO) oraz Szwedzka Centralna Organizacja Akademików (SACO). Wszystkie te organizacje razem zrzeszają ponad 3 mln osób.

O wyjątkowości szwedzkiego modelu stanowi fakt, że ponad 80 proc. zbiorowych stosunków pracy regulują układy zbiorowe pracy podpisywane w drodze negocjacji. Prawo pracy istnieje, ale zawarte jest w odrębnych ustawach (nie ma odpowiednika polskiego Kodeksu pracy), co wynika z procesu rokowań zbiorowych. W Szwecji negocjować można praktycznie wszystko. W tym kraju nie ma regulacji prawnej dotyczącej wysokości płacy minimalnej. Tę kwestię w całości oddano negocjacjom partnerów społecznych.

Szwedzka Konfederacja Związków Zawodowych jest największą centralą związkową w tym kraju. Zrzesza ponad 1,7 mln osób, czyli blisko połowę wszystkich zatrudnionych. 770 tys. to kobiety. LO powstała w 1889 roku poprzez zjednoczenie ponad 100 organizacji związkowych i od początku była nastawiona reformistycznie, co oznacza dążenie do partnerskiej współpracy z pracodawcami i państwem. Organizacje członkowskie zrzeszone w Szwedzkiej Konfederacji Związków Zawodowych cieszą się dużą autonomią. Centrala odpowiada za koordynowanie wspólnych działań. Koordynacja obejmuje: negocjacje płacowe na szczeblu krajowym, działalność międzynarodową, szkolenia związkowe, edukację młodzieży, równouprawnienie na rynku pracy oraz zabezpieczenia społeczne.

Wszystkie organizacje afiliowane w LO ponoszą pełną odpowiedzialność za działania podejmowane w swoich sektorach. Chodzi między innymi o prowadzenie negocjacji układów zbiorowych pracy na szczeblu krajowym i lokalnym oraz administrowanie funduszy ubezpieczeń od bezrobocia.

W obszarze negocjacji płacowych na przestrzeni lat 1950-1980 bardzo wiele się zmieniło. W tym czasie rozwijał się i umacniał „model szwedzki”, a głównym negocjatorem była LO. Jednak od początku lat osiemdziesiątych LO nie zawiera już umów z centralną organizacją pracodawców SAF. Każda z organizacji członkowskich prowadzi własne negocjacje i podpisuje odrębne sektorowe układy zbiorowe pracy. LO ponosi odpowiedzialność za koordynację tych działań. LO utrzymuje kontakty ze Szwedzką Partią Socjaldemokratyczną. Ma też swoich przedstawicieli w organach administracji rządowej i samorządowej. Ponadto inicjatywy legislacyjne ważne społecznie są zawsze kierowane do zaopiniowania i analizy związku.

Najwyższą władzą Szwedzkiej Konfederacji Związków Zawodowych jest kongres, który zbiera się raz na cztery lata. Uczestniczy w nim 430 delegatów, w tym 300 delegatów wybranych przez 16 federacji oraz 130 członków Rady Głównej. Jest ona wybierana podczas Kongresu i zbiera się dwa razy w roku. Natomiast Rada Wykonawcza składa się z 15 osób również wybranych przez Kongres. Są to: przewodniczący i trzech zastępców oraz 11 członków reprezentujących różne federacje. Średnia składka członkowska wynosi 1,9 proc. wynagrodzenia brutto miesięcznie od członka pracującego w pełnym wymiarze etatowym. Do LO trafia ok. 4 proc. tej składki, ok. 28 proc. przeznaczonych jest na fundusz ubezpieczenia od bezrobocia. Pozostała część lokowana jest w centrali, do której członek należy.

Drugą co do wielkości konfederacją związkową jest Centralna Organizacja Związków Zawodowych Urzędników Szwecji TCO. Podobnie jak LO zrzesza pracowników sektora publicznego i prywatnego. TCO tworzy 17 organizacji pracowników umysłowych przemysłu i urzędników szeroko rozumianego sektora usług. Liczy ponad 1 mln członków. 62 proc. stanowią kobiety.

Natomiast Szwedzka Centralna Organizacja Akademików zrzesza 514 tys. członków. Są to przede wszystkim pracownicy umysłowi z najwyższym wykształceniem.

oprac. Agnieszka Konieczny

źródło:
www.eurofound.europa.eu/eiro/country_index.htm
www.solidarnosc.org.pl