Solidar Śląsko Dąbrow

Zatrzymanie podejrzanego

Zatrzymanie jest jednym ze środków przymusu bezpośredniego ustanowionych w Dziale VI Kodeksu postępowania karnego (dalej jako: kpk.). Jak stanowi art. 243 kpk, każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. Zatem, każdy może ująć domniemanego sprawcę w zasadzie w momencie popełniania przez niego przestępstwa lub bezpośrednio po.
 
W przypadku gdy widzimy, iż osoba, która wczoraj ukradła naszemu sąsiadowi rower przechadza się pod naszym oknem, wówczas nie wolno już nam takiej osoby zatrzymać, gdyż będzie to już działanie bezprawne. Co więcej narażamy się na zarzut naruszenia dóbr osobistych osoby zatrzymywanej, nietykalności cielesnej, a w skrajnych przypadkach nawet przestępstwa wzięcia zakładnika z art. 252 kodeksu karnego. Pościg, o którym mowa w art. 243 § 1 kpk. należy rozumieć tak, jak to się przyjmuje w języku potocznym, jako podążanie za sprawcą, którego przestępcze zachowanie dostrzegło się w celu uniemożliwienia mu oddalenia się.
 
Wymóg bezpośredniości jest spełniony także wówczas, gdy sprawca nie został dostrzeżony w miejscu popełnienia przestępstwa, ale możliwe jest ustalenie kierunku oddalania się sprawcy, którego zatrzymujący dogoni. Tak samo będzie w sytuacji, gdy w czasie podążania za sprawcą dojdzie do utraty z nim kontaktu wzrokowego. Czas pościgu nie jest ograniczony, może on trwać zarówno kilkanaście sekund czy kilka minut, jak i kilka dni (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie sygn. akt II Aka 78/08 z dnia 3 lipca 2008 r.).
 
Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji. Im sprawniej i szybciej osoba zatrzymana zostanie przekazana organom ścigania, tym mniejsze ryzyko narażenia na zarzut nadużycia prawa bądź naruszenia dóbr osobistych osoby zatrzymywanej. Analogicznie przedstawia się kwestia zatrzymania w odniesieniu do pracowników ochrony. Ustawa o ochronie osób i mienia nie przewiduje tu dalej idących uprawnień wobec osób pełniących funkcję ochrony, z wyjątkiem możliwości użycia środków takich jak pałka, gaz łzawiący, pies obronny oraz przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.
 
Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną zawsze, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym. Ponadto Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi (tzw. przemoc domowa).
 
Zatrzymany musi natychmiast być poinformowany o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach, w tym o prawie do skorzystania z pomocy adwokata lub radcy prawnego, do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim, do złożenia oświadczenia i odmowy złożenia oświadczenia, do otrzymania odpisu protokołu zatrzymania, do dostępu do pierwszej pomocy medycznej. Niezwłocznie musi zatrzymanemu być przedstawiona podstawa prawna zatrzymania. Zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić kontakt z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią z nimi rozmowę. Na zarządzenie prokuratora, może nastąpić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej. Zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Zatrzymanego należy zwolnić w przypadku gdy takie polecenie wyda sąd lub prokurator.
 
Osoba zatrzymana ma prawo wnieść zażalenie do sądu na postanowienie o zatrzymaniu, w którym może się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości jego zatrzymania. Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania. Ponowne zatrzymanie osoby podejrzanej na podstawie tych samych faktów i dowodów jest niedopuszczalne. Co istotne, osobie która była niesłusznie zatrzymana, służy odszkodowanie od Skarbu Państwa za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wykonania względem niej zatrzymania.
 
Mateusz Widenka
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej

Infolinia: 801 00 31 38



Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.

Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.

 

Dodaj komentarz