Solidar Śląsko Dąbrow

Zasiedzenie służebności gruntowej

Korzystam od trzydziestu pięciu lat z drogi dojazdowej do swojej posesji, która przechodzi przez grunt należący do sąsiada. Droga została utwardzona za pomocą płyt betonowych. Przed kilkoma miesiącami doszło do sprzedaży nieruchomości, na której przebiega droga dojazdowa. Nowy właściciel negatywnie ustosunkował się do dalszego korzystania z drogi dojazdowej oraz wybudował ogrodzenie tym samym uniemożliwiając przejazd. Czy przysługuje mi prawo zasiedzenia służebności drogi dojazdowej? (Wojciech S.)

Służebności są ograniczonymi prawami rzeczowymi ustanowionymi na cudzej nieruchomości, mającymi na celu zapewnienie określonej korzyści każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej. Służebność zatem polega na posiadaniu pewnych uprawnień do cudzej nieruchomości, które w zwykłych warunkach przysługiwałyby jej właścicielowi. Do powstania służebności gruntowych dochodzi na podstawie czynności prawnej, orzeczenia sądowego, decyzji administracyjnej bądź w drodze zasiedzenia. W tym miejscu należy zauważyć, iż służebność gruntowa jest jedynym ograniczonym prawem rzeczowym, które może zostać ustanowione z mocy prawa w trybie zasiedzenia.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na fakt, iż warunkiem koniecznym nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej jest spełnienie trzech przesłanek, którymi są: nieprzerwane posiadanie służebności, upływ czasu wskazany w przepisach Kodeksu cywilnego oraz korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia znajdującego się na nieruchomości, która w wyniku nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie stanie się nieruchomością obciążoną.

Pierwszą przesłanką skutecznego zasiedzenia służebności gruntowej jest nieprzerwane posiadanie służebności. Zgodnie z treścią art. 352 Kodeksu cywilnego posiadaczem służebności jest ten, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, a korzystanie to ma cechy trwałości. Należy sprecyzować, iż istotą posiadania są dwa elementy: corpus possessionis (element fizyczny) wyrażający się we władaniu daną rzeczą ( w Pana sprawie będzie to faktyczne korzystanie z drogi dojazdowej) oraz animus possidendi (element psychiczny) wyrażający się w psychicznym nastawieniu i przekonaniu o wykonywaniu władztwa nad daną rzeczą bądź służebnością.

Na podstawie przedstawionego stanu faktycznego oba wskazane wyżej elementy zostały przez Pana spełnione i w myśl przepisów Kodeksu cywilnego może Pan zostać uznany za posiadacza służebności gruntowej. W tym miejscu należy podkreślić, iż termin zasiedzenia służebności gruntowej jest ustalony na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego regulujących zasiedzenie nieruchomości i wynosi odpowiednio 20 lat przy założeniu, iż samoistny posiadacz służebności gruntowej pozostaje w dobrej wierze i 30 lat w sytuacji, w której samoistny posiadacz znajduje się w złej wierze. Należy wskazać, iż istnienie dobrej wiary posiadacza służebności ocenia się według stanu w chwili, w której uzyskał on jej posiadanie. Posiadacz w dobrej wierze pozostaje w błędnym, lecz usprawiedliwionym przekonaniu o przysługującym mu prawie. W dobrej wierze pozostaje zatem osoba, która błędnie sądzi, że przysługuje jej pewne prawo, jednakże przekonanie takie znajduje oparcie w stanie faktycznym danej sprawy. Natomiast posiadacz pozostający w złej wierze wie, iż nie przysługuje mu określone prawo, bądź też nie wie o tym, lecz przy zachowaniu minimalnej staranności byłby w stanie się o tym dowiedzieć. Niewiedza posiadacza w złej wierze nie jest zatem usprawiedliwiona okolicznościami konkretnego przypadku.

Należy podkreślić, iż ostatnią przesłanką konieczną dla zasiedzenia służebności gruntowej koniecznej jest korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy Kodeksu cywilnego nie precyzują dokładnie jakie urządzenie można uznać za trwałe i widoczne. Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 1974 r. (sygn. akt III CRN 94/74; OSNCP 1975., nr 6, poz. 94) za takie urządzenie nie może zostać uznana droga czy ścieżka powstała przez stałe przechodzenie i przejeżdżanie tą samą trasą.  Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury wyrażonym w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2011 r. (sygn. akt III CZP 10/11) za trwałe i widoczne należy uznać urządzenie materialne umożliwiające lub ułatwiające korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie służebności, sporządzone na obcej nieruchomości lub co najmniej wkraczające w jej sferę. Charakter takiego urządzenia musi być trwały, a nie chwilowy i musi ono być widoczne. Przykładami trwałego i widocznego urządzenia mogą być: rowy odwadniające, nasypy, studnie, groble oraz utwardzenia na gruncie szlaku drożnego. Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury wyrażonym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 1969 r. (sygn. akt II CR 516/68), aby urządzenia do korzystania ze służebności przejazdu uznać za trwałe i widoczne muszą one być wynikiem świadomego i pozytywnego działania ludzkiego, w celu przystosowania gruntu obciążonego jako drogi. Z przedstawionego przez Pana stanu faktycznego wynika, iż droga została utwardzona płytami betonowymi. Z uwagi na powyższe przesłanka zasiedzenia jaką jest istnienie trwałego i widocznego urządzenia została w pełni spełniona. Ustalenie treści służebności gruntowej na podstawie zasiedzenia następuje w zakresie faktycznego korzystania z trwałych i widocznych urządzeń znajdujących się na nieruchomości obciążonej przez czas potrzebny do nabycia służebności przez zasiedzenie.

Warto również dodać, iż na podstawie art. 606 Kodeksu postępowania cywilnego do rozpoznania wniosku o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia wyłącznie właściwy jest sąd, w którego okręgu położona jest nieruchomość obciążona. Jako uczestnika należy wskazać właściciela nieruchomości obciążonej. Jednocześnie wskazuję, iż na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przedmiotowy wniosek podlega stałej opłacie sądowej w wys. 200 zł.

Na marginesie wskazuję, iż należy pamiętać, by przed zakupem nieruchomości sprawdzić dokładnie treść księgi wieczystej ze szczególnym uwzględnieniem działu III, albowiem służebność gruntowa stanowi istotne ograniczenie prawa własności. We wskazanym wyżej dziale księgi wieczystej znajdują się wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, w tym wpisy dotyczące służebności gruntowych, którymi może być obciążona nabywana nieruchomość.

Reasumując w niniejszej sprawie bez wątpienia spełnione zostały wszystkie przesłanki konieczne dla skutecznego zasiedzenia służebności gruntowej, wobec czego wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej jest w pełni uzasadniony.

Tomasz Kosterka
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.

Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.

 

Dodaj komentarz