Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Przyszły pracodawca oczekuje ode mnie podpisania umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Nie wiem, czy mogę się na to zgodzić, bo wtedy po zwolnieniu, nie będę mógł pracować w swoim zawodzie. Czy podpisanie takiego dokumentu będzie naruszało moje prawa pracownicze i czy pracodawca może stawiać mi taki warunek przy zawieraniu umowy o pracę? (Marcin S.)

Stosunek pracy pomiędzy pracownikiem i pracodawcą wiąże się ze szczególnymi obowiązkami obu stron umowy o pracę. Oprócz zwykłych obowiązków, takich jak świadczenie pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę oraz pod jego kierownictwem, na pracownika może być nałożony również inny obowiązek, uregulowany w Kodeksie pracy w odrębnym rozdziale. Chodzi mianowicie o zakaz konkurencji po zakończeniu stosunku pracy. Oznacza to, że ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy, przez określony czas po rozwiązaniu umowy, pracownik w dalszym ciągu nie może świadczyć pracy ani doradzać osobom związanym z podmiotami konkurencyjnymi względem pracodawcy.

Tego rodzaju umowa pomiędzy pracownikiem a pracodawcą została uregulowana w art. 1012 Kodeksu pracy. Dotyczy ona takich sytuacji, kiedy pracownik posiada dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie lub wykorzystanie zdobytej wiedzy mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Nie oznacza to, że pracownik pozbawiony jest możliwości zarabiania po zakończeniu pracy u dotychczasowego pracodawcy. Umowa o zakazie konkurencji określa od jakich zachowań pracownik powinien się powstrzymać i jedynie w takim zakresie pracodawca może wyciągać konsekwencje prawne. Przepisy prawa nie wskazują takiego zakresu, nawet przykładowo, gdyż to pracodawca decyduje, w jaki sposób najlepiej będzie zabezpieczony jego interes oraz tajemnica jego przedsiębiorstwa. Za działalność konkurencyjną strony umowy mogą uznać np. prowadzenie przedsiębiorstwa o profilu podobnym do przedsiębiorstwa pracodawcy lub doradztwo osobie, która takie przedsiębiorstwo prowadzi.

W zamian za prawidłowe realizowanie postanowień umowy o zakazie konkurencji, pracownikowi przysługuje odszkodowanie. Jego wysokość podlega ustaleniu przez strony, jednakże nie powinno być ono niższe niż 25 proc. wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy w okresie, na jaki została zawarta umowa o zakazie konkurencji, np. jeśli umowa ta została zawarta na okres trzech lat, to podstawę obliczenia odszkodowania stanowi rzeczywiste wynagrodzenie otrzymywane przez pracownika w okresie trzech lat przed ustaniem stosunku pracy. Nie ma natomiast wątpliwości, że im szerszy zakres zakazów nałożonych na pracownika, tym wyższy powinien być procent wynagrodzenia stanowiący podstawę naliczenia odszkodowania.
W przypadku naruszenia postanowień umowy, pracodawcy przysługuje kara umowna w wysokości ustalonej w umowie. Pracodawca musi wówczas wykazać naruszenie przez pracownika obowiązków wynikających z umowy o zakazie konkurencji, winę pracownika, powstanie szkody i jej rozmiar, a także normalny związek przyczynowy pomiędzy naruszeniem obowiązku, a powstałą szkodą.

Podsumowując, przyszły pracodawca Czytelnika może oczekiwać od niego zawarcia na piśmie takiej umowy, jeśli uzna, że zakres powierzonych obowiązków będzie związany z tajemnicą przedsiębiorstwa. Należy jednakże wziąć pod uwagę, czy pracodawca przewidział w takiej umowie odszkodowanie, o którym mowa powyżej, a także czy wskazano, jakie zachowania będą uznane za naruszające konkurencję oraz czy wyznaczono okres, przez który pracownik ma przestrzegać nałożonych obowiązków (nie dłużej niż 3 lata od momentu zakończenia stosunku pracy). Brak któregokolwiek z tych elementów powoduje, że pracownik nie jest zobowiązany do przestrzegania zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Anna Trojnar-Słomska
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.

Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.