Wypowiedzenie umowy o pracę – casus 1
Stan faktyczny:
Wypowiedzeniem z dnia 15 lutego 2012 roku, doręczonym w tym samym dniu, rozwiązano z pracownikiem umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynie dnia 31 maja 2012 roku. Przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę jest likwidacja stanowiska pracy. W związku tym, iż pracownik w kwietniu br. kończy 61 lat, postawił on zarzut, że rozwiązanie nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, a mianowicie art.39 Kodeksu pracy.
Rozwiązanie casusu:
Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Przesłanką zakazu wypowiedzenia z art. 39 K.p. jest możliwość nabycia przez pracownika prawa do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego. Art. 39 K.p. obejmuje zakazem wypowiedzenia pracowników, którzy posiadają wymagany do świadczenia emerytalnego okres zatrudnienia, ale brakuje im nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, oraz tych, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, przy czym okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Zakaz wypowiedzenia umowy o pracę z art. 39 K.p. oznacza zakaz złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu w okresie przedemerytalnym określonym w tym przepisie. Skuteczne będzie natomiast wypowiedzenie złożone zgodnie z prawem przed rozpoczęciem tego okresu, nawet jeżeli rozwiązanie umowy o pracę nastąpiłoby już w okresie ochronnym. Treść przepisu wyraźnie wskazuje, że ochroną został objęty okres 4-letni przed nabyciem praw emerytalnych, istniejący przed momentem wypowiedzenia. Ustawodawca w treści art 39 K.p. posłużył się jedynie zakazem wypowiadania umów, a nie zakazem wypowiadania i rozwiązywania umów dla tej kategorii pracowników. Wypowiedzenie, które zostało złożone przed rozpoczęciem czteroletniego okresu ochrony, jest zgodne z prawem nawet wówczas, jeżeli termin rozwiązania stosunku pracy przypadnie w okresie, o którym mowa w art. 39 K.p. W takim przypadku pracownik ma jedynie możliwość kwestionowania zgodności dokonanego wypowiedzenia umowy o pracę ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa lub zasadami współżycia społecznego (art. 8 K.p.).
Aktualnym po części wydaje się stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 1999 roku, I PKN 643/98, OSNAPiUS 2000/11/418, że zakaz wypowiedzenia umowy o pracę z art. 39 K.p. nie obowiązuje przed osiągnięciem wieku „przedemerytalnego”, chociażby wiek ten pracownik przekroczył w okresie wypowiedzenia. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazuje, że ustawodawca w tym przepisie rozdziela dwie kategorie pojęciowe wypowiedzenie i rozwiązanie, co wyklucza przyjęcie, że pod pojęciem wypowiedzenia w art. 39 K.p. mieści się także rozwiązanie – jako skutek ustania stosunku pracy. W konsekwencji zakaz ten nie obowiązuje, jeżeli pracownik osiągnął wiek „przedemerytalny” w okresie wypowiedzenia lub w dacie rozwiązania umowy o pracę. Należy jednakże wspomnieć, że odmienne stanowisko w tej kwestii zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 19 maja 1992 roku (I PRN 19/92, PiZS 1992/9/57). Stwierdził mianowicie, że zakaz przewidziany w art. 39 K.p. obowiązuje również wtedy, gdy rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło wprawdzie po osiągnięciu przez pracownika wieku emerytalnego, jednak jej wypowiedzenie dokonane zostało przez pracodawcę w czasie, gdy pracownik tego wieku jeszcze nie osiągnął.
Piotr Kisiel, prawnik Zarządu Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ Solidarność