Urlop na żądanie – co warto wiedzieć i o czym należy pamiętać
Zgodnie z art. 1672 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.), „Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu”.
W pierwszej kolejności wskazać należy, iż urlop na żądanie nie jest urlopem dodatkowym. Stanowi on część z wymiaru urlopu wypoczynkowego, jaki przysługuje danemu pracownikowi. Bez znaczenia pozostaje również fakt, czy danemu pracownikowi przysługuje 20 dni, czy też 26 dni urlopu – część z tych dni (maksymalnie 4 w danym roku kalendarzowym) może zostać wykorzystana jako urlop na żądanie. Urlop ten udzielany jest w terminie wskazanym przez pracownika. A zatem to pracownik sam decyduje kiedy go wykorzysta. Co więcej, może on żądać zarówno udzielenia go w wymiarze pojedynczym, jak i równocześnie wszystkich 4 dni.
Aby wykorzystać przedmiotowy urlop, niezbędne jest zgłoszenie pracodawcy stosowanego żądania jego udzielenia. Wskazać należy, iż przepisy nie wymagają żadnej szczególnej formy dla złożenia takiego żądania. Może to zatem zostać dokonane zarówno pisemnie, jak ustnie, faksem, bądź telefonicznie, itp. (zwykle odbywa się to w sposób zwyczajowo przyjęty w danym zakładzie pracy). Udzielenie urlopu na żądanie może jednakże nastąpić tylko i wyłącznie na podstawie wniosku pracownika o taki urlop.
Należy przy tym pamiętać, iż pracownik nie może „samodzielnie” udzielić sobie urlopu na żądanie. Nie może on rozpocząć korzystania z tego urlopu bez decyzji pracodawcy o jego udzieleniu. Rozpoczęcie urlopu na żądanie przed udzieleniem go przez pracodawcę może być bowiem uznane za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, będącą ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 KP (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2010 r., sygn. II PK 26/08 oraz w wyroku z dnia 11 września 2012 r., sygn. III PK 17/12).
Związane jest to z faktem, iż wskazany obowiązek pracodawcy udzielenia urlopu na żądanie pracownika nie jest bezwzględny. Może on bowiem odmówić udzielenia tego urlopu. Wśród przykładowych przyczyn takiej odmowy wymienia się takie sytuacje, gdy nieobecność pracownika zaszkodziłaby interesom firmy (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 2 października 2009 r., sygn. II PK 123/09) lub gdy z uwagi na interes pracodawcy oraz mając na względzie szczególne okoliczności, wymagana jest obecność pracownika w miejscu pracy (za takie okoliczności można uznać te, które uzasadniają w myśl art. 167 § 1 odwołanie pracownika z urlopu) (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2010 r., sygn. II PK 26/08). Należy jednak w tym miejscu zaznaczyć, iż to na pracodawcy ciąży w takiej sytuacji bezwzględny obowiązek wyraźnego zaakcentowania swojej woli, poprzez odmowę udzielania urlopu na żądanie wraz z podaniem przyczyn jej dokonania.
Niezwykle istotny jest również termin złożenia takiego wniosku. Mimo, iż w art. 1672 k.p. wskazano, że pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, powszechnie w orzecznictwie przyjmuje się, iż powinno to nastąpić najpóźniej pierwszego dnia wypoczynku, przed rozpoczęciem dnia pracy przez pracownika (przed jego roboczą dniówką) (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2006 r., sygn. I PK 128/06; także w wyroku z dnia 7 lutego 2008 r., sygn. II PK 162/07).
Martyna Bugajska
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38
Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.
Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.
Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.