Testament ustny
Kiedy można sporządzić testament ustny? Jakie warunki musi on spełniać, aby był ważny.
Testament ustny można także sporządzić, gdy zachowanie zwykłej (pisemnej, notarialnej) formy testamentu jest niemożliwe lub znacznie utrudnione na skutek zaistnienia okoliczności niecodziennych lub siły wyższej, np. epidemia, powódź, huragan, brak komunikacji z kancelarią – gdy testator nie może sporządzić testamentu własnoręcznego.
Sporządzenie testamentu ustnego wbrew pozorom jest znacznie sformalizowane, ponieważ wymaga obecności trzech świadków. Wygląda to w ten sposób, że osoba, która sporządza testament, oświadcza swoją wolę ustnie w obecności co najmniej trzech świadków. Powszechnie przyjmuje się, że ustnym oświadczeniem woli jest także oświadczenie wyrażone powszechnie przyjętymi znakami i gestykulacją np. język migowy.
UWAGA: Użyte znaki muszą być zrozumiane przez każdego ze świadków w sposób nie budzący wątpliwości.
Świadkowie testamentu muszą posiadać tak zwaną zdolność do bycia świadkiem testamentu, czyli posiadać zdolność do czynności prawnych. Ponadto świadkowie muszą potrafić czytać i pisać, nie mogą być głusi i niemi, muszą także władać językiem, w którym testator sporządza testament. Świadek testamentu ustnego nie może być wcześniej skazany prawomocnym wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania. Nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której została przewidziana jakakolwiek korzyść w testamencie, a także jej małżonek, krewni, powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia. Jeżeli świadkiem sporządzania testamentu była jedna z powyższych osób nieważne jest tylko postanowienie, które zawiera korzyść dla tej osoby, jej małżonka, krewnych powinowatych pierwszego lub drugiego stopnia, albo osoby pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże jeżeli z treści testamentu i okoliczności testamentu wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.
UWAGA: Testament ustny musi zostać potwierdzony. W przeciwnym wypadku będzie nieważny.
Kodeks Cywilny przewiduje dwie możliwości stwierdzenia treści testamentu ustnego. Po pierwsze jeden ze świadków albo osoba trzecia (inna niż spadkobiercy powołani do dziedziczenia w testamencie, czy małżonkowie tych osób) może spisać ustne oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca (wystarczy sama miejscowość) i daty ustnego oświadczenia ( oraz daty i miejsca sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwóch świadków albo wszyscy świadkowie obecni przy sporządzaniu testamentu. To pismo powinno też zawierać oznaczenie osoby spadkodawcy oraz świadków testamentu np. poprzez podanie imion i nazwisk spadkodawcy oraz świadków.
Jeśli treść testamentu nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku (dnia śmierci spadkodawcy) stwierdzić przed sądem przez zgodne zeznania świadków. Gdy przesłuchanie jednego ze świadków napotyka trudności albo jest niemożliwe, sąd może poprzestać na zeznaniach dwóch świadków.
UWAGA: Prawidłowo sporządzony testament ustny ma taką samą moc jak inne testamenty (np. notarialny czy pisemny).
Testamenty ustne są najczęściej fałszowane spośród innych form testamentów, szczególnie, gdy starsze osoby nie pozostawiają testamentów pisemnych.
Z powyższego wynika, że testament ustny można sporządzić tylko w rzadkich przypadkach. Poza tym należy znaleźć godnych zaufania świadków. Wobec tego radzimy unikać tej formy testamentu i starać się jednak regulować kwestie spadkowe w testamencie notarialnym lub pisemnym.
UWAGA: Testament ustny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.
Małgorzata Karolczyk-Pundyk
Forum Pokrzywdzonych Przez Państwo
tel. (+48) 781 729 460
www.forumpokrzywdzonych.pl