Różnica między zadatkiem a zaliczką

W życiu codziennym powszechnie spotykamy się z sytuacjami, w których musimy zapłacić pewną kwotę na poczet wykonania jakichś usług, bądź też kupienia jakiegoś produktu. Często w mowie potocznej mylnie stosuje się zamiennie pojęcia zadatku i zaliczki. Jest to powszechny błąd, gdyż w polskim prawie cywilnym oba te pojęcia są różnie regulowane i mają odmienne skutki prawne. Bardzo ważne jest zatem, aby umieć odróżnić zadatek od zaliczki oraz być świadomym ich skutków prawnych.

Zarówno zaliczka jak i zadatek zaliczane są na poczet wykonania przyszłej usługi lub zakupu produktu dla strony która go dała. Różnica sprowadza się do skutków prawnych obu pojęć. Zadatek reguluje art. 394 Kodeksu cywilnego, który przewiduje, iż w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona może odstąpić od umowy i zatrzymać zadatek. Natomiast jeżeli sama go dała, to może żądać sumy dwukrotnie wyższej. W odniesieniu zaś do zaliczki, przepisy przewidują, że w razie odstąpienia od umowy druga strona jest zobowiązana do oddania zaliczki.

Różnicę między zaliczką a zadatkiem można najlepiej przedstawić i zrozumieć na poniższych przykładach.
Przykład ZADATEK: Pan Henryk (kupujący) zawarł z Panem Adamem (sprzedający) umowę przedwstępną na zakup mieszkania w Katowicach i zapłacił ZADATEK w wysokości 1000zł. Gdyby pan Henryk po miesiącu chciał odstąpić od umowy, to wtedy Pan Adam mógłby zatrzymać zadatek. Natomiast, gdyby to Pan Adam żądał odstąpienia, to musiałby on zwrócić Panu Henrykowi 2000 zł (czyli 2x1000zł).

Przykład ZALICZKA: Pan Henryk (kupujący) zawarł z Panem Adamem (sprzedający) umowę przedwstępną na zakup mieszkania w Katowicach i zapłacił ZALICZKĘ w wysokości 1000zł. Gdyby pan Henryk po miesiącu chciał odstąpić od umowy, to wtedy Pan Adam musiałby mu zwrócić zaliczkę. Natomiast, gdyby to Pan Adam żądał odstąpienia, to musiałby on również zwrócić Panu Henrykowi 1000 zł.

Monika Weingaertner
CDO24
Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38