Przestępstwo fałszu materialnego

W powszechnym obrocie bardzo często dochodzi do popełnienia przestępstwa z art. 270 Kodeksu karnego – tak zwanego fałszu materialnego. Zgodnie z ustawowymi znamionami czynu z art. 270 Kodeksu karnego dopuszcza się osoba, która w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, ewentualnie wypełnia blankiet opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę.

 

Podkreślić należy, iż najczęściej z wypełnieniem ustawowych znamion przestępstwa fałszu materialnego mamy do czynienia w sytuacji, w której zostaje nakreślony podpis przez sprawcę czynu zabronionego przy zachowaniu pozoru, jakoby byłby to podpis (dokument) pochodzący od innej osoby. W praktyce obrotu często sprawcy czynu z art. 270 Kodeksu karnego nie mają złej woli, a jedynie starają się ułatwić wykonanie określonej czynności prawnej i za zgodą innej osoby nakreślają jej podpis na przykład na dokumencie umowy. Podkreślić jednak należy, iż okoliczność zgody nie dezawuuje odpowiedzialności autora nieautentycznego podpisu. 

Znamiona czynu zabronionego z art. 270 Kodeksu karnego obejmują nie tylko podrobienie dokumentu, ale również jego przerobienie. Zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny przerobienie dokumentu polega na nadaniu istniejącemu i autentycznemu dokumentowi innej treści, niż pierwotnie nakreślona treść przez autora dokumentu. Co istotne zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego tylko przerobienie dokumentu nadające pozory autentyczności i podjęte w celu użycia dokumentu jako autentycznego wypełnia znamiona czynu zabronionego z art. 270 K.k.

 

Ze względu na rozwój techniki przerobienie dokumentu jest możliwe nie tylko w tradycyjny sposób poprzez dokonanie dopisków, przekreśleń lub usunięć treści, ale również przy użyciu urządzeń elektronicznych w odniesieniu do elektronicznych nośników informacji. 

Realizacji znamion czynu zabronionego z art. 270 K.k. dopuści się również osoba, która użyje jako autentycznego dokumentu, który został wcześniej przerobiony lub podrobiony. Co istotne nie ma w tym zakresie znaczenia, czy osoba posługująca się takim dokumentem dopuściła się wcześniej przerobienia lub podrobienia takiego dokumentu, czy na przykład wyłącznie zakupiła go od innej osoby.

 

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na sankcję karną, która grozi za popełnienie czynu zabronionego. Zgodnie z wolą ustawodawcy sprawca podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Wyjątkiem jest tak zwany „wypadek mniejszej wagi” implikujący łagodniejszą sankcję karną w postaci kary grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Co istotne, ustawodawca nie skonstruował definicji legalnej „wypadku mniejszej wagi” wobec czego Sąd orzekający w sprawie ma dosyć swobodną możliwość oceny stanu faktycznego sprawy i przyjęcia, iż zachodzą warunki do ustalenia łagodniejszej dla sprawcy kwalifikacji prawnej czynu.

 

Podkreślić należy, iż ze względu na ustawowe zagrożenie karą, sprawca który nie był wcześniej karany za przestępstwo, może przy spełnieniu szczególnych przesłanek starać się o warunkowe umorzenie postępowania karnego, które toczyło się w związku z art. 270 Kodeksu karnego.

Reasumując należy zachować szczególną ostrożność, w zakresie posługiwania się dokumentami, które mogą wzbudzać wątpliwości co do ich autentyczności oraz nie dokonywać jakichkolwiek zmian w dokumentach autorstwa innych osób lub nakreślania nieautentycznych podpisów nawet w drobnych sprawach życia codziennego.