Przerwa w pracy ustalana przez pracodawcę

Pracownik, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej sześć godzin, ma prawo do co najmniej 15-minutowej przerwy, która jest wliczana do czasu pracy. Jest to uprawnienie przysługujące pracownikowi, którego pracodawca nie może go pozbawić. W większości przypadków pracownicy sami ustanawiają sobie przerwę w pracy. Jednakże często w relacji pomiędzy pracownikiem a pracodawcą pojawia się problem co do sposobu i terminu wykorzystania przerwy.

 

Zasadniczo pracownik może wykorzystać przerwę w dowolny sposób, jednakże wskazane jest, aby przebywał w tym czasie w siedzibie pracodawcy albo w innym wyznaczonym przez niego miejscu. Prawo pracownika do korzystania z przerwy powinno być zgodnie z obowiązującym regulaminem pracy i ustalonymi w zakładzie zasadami. Zatem tak naprawdę sposób wykorzystywania przerwy nie zależy od swobodnego uznania pracownika. Pracownik powinien w czasie pracy pozostawać w dyspozycji swojego pracodawcy (art. 128 k.p.). Często pojawia się problem wyjścia pracownika poza siedzibę pracodawcy w trakcie pracy, np. do sklepu czy celem spożycia posiłku. Tak naprawdę pracownik nie może samowolnie decydować o miejscu wykorzystania czasu wolnego, w tym w szczególności o przebywaniu poza siedzibą pracodawcy. Zatem zasadne jest zawarcie przez pracodawcę w regulaminie pracy postanowień, które będą wskazywały na miejsce, w którym pracownik może wykorzystać przerwę w pracy, co może być podyktowane choćby względami bezpieczeństwa. W zakresie takich regulacji można zawrzeć zasady dotyczące opuszczania terenu zakładu pracy przez pracowników podczas przerwy, w tym również wprowadzić całkowity zakaz jego opuszczania. Wprowadzenie reguł przez pracodawcę w przedmiotowym zakresie pozwala uniknąć wątpliwości, czy i pod jakimi warunkami pracownik może opuścić teren zakładu w czasie odpłatnej przerwy. Zatem przyjąć należy, że jeśli wewnętrzne przepisy zakładu pracy nie zabraniają opuszczenia siedziby pracodawcy w czasie przerwy, pracownik może w tym czasie np. udać się do pobliskiego sklepu celem zrobienia szybkich zakupów, o ile zdąży wrócić w czasie 15-minut, wskazanych w przepisach Kodeksu pracy. Zatem również pracodawca nie ma pełnej swobody w określeniu sposobu wykorzystania przerwy, gdyż 15 minut jest czasem przerwy od pracy. W związku z powyższym pracownik powinien sam zadecydować, w jaki sposób wykorzysta przerwę. Pracodawca ma prawo jednak wprowadzić pewne ograniczenia, np. w zakresie opuszczania przez pracownika zakładu pracy w trakcie przerwy.

 

Odnosząc się natomiast do godzin, w ciągu których pracownik może wykorzystać swoją przerwę, pierwszorzędne znaczenie mają przepisy regulaminu oraz inne przepisy wewnątrzzakładowe. Pracodawca może wedle swojego uznania określić, kiedy pracownik może skorzystać z przerwy. Powszechnie obowiązujące przepisy nie narzucają, w jakich godzinach pracodawca jest uprawniony taką przerwę wprowadzić. Jednakże jest on zobowiązany wskazać w regulaminie, w jakich godzinach z przerwy można skorzystać, a także określić długość przerwy. Należy jednak podkreślić, iż pracodawca nie posiada jednak pełnej swobody w tym zakresie. Przykładowo nie jest wskazane ustalanie przerwy w pierwszej lub ostatniej godzinie pracy, gdyż to mija się z jej podstawowym celem, jakim jest odpoczynek pracownika lub spożycie posiłku. Należy również przypomnieć, że przerwa nie musi być wprowadzana o tej samej porze dla wszystkich pracowników. Przerwa w pracy może być też ustalana częściej w zależności od wykonywanej pracy, np. przerwa w pracy osób pracujących przy komputerze. 

 

Na koniec przypomnieć należy, że w przypadku gdy pracownik wykorzystuje przerwę niezgodnie z obowiązującymi w zakładzie pracy zasadami lub samodzielne decyduje, kiedy będzie korzystał z przerwy, pracodawca może nałożyć na pracownika karę porządkową, a nawet zwolnić go z pracy. 

 

Martyna Kroemer
CDO24
Centrum Ochrony Prawnej