Przedawnienie karalności wykroczenia

Częstym problemem praktycznym związanym z postępowaniem w sprawach o wykroczenia jest poprawne ustalenie związanych z nim terminów przedawnienia. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na przewidziane przez ustawodawcę rozróżnienie pojęć przedawnienia ścigania oraz przedawnienia orzekania, a także przedawnienia wykonania orzeczonej kary.

Zgodnie z treścią art. 45 § 1 K.w. karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełniania czynu. Na podstawie art. 45 § 3 K.w. orzeczona kara lub środek karny nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata.

W świetle wskazanych uregulowań pierwszym problemem interpretacyjnym jest znaczenie pojęcia „wszczęcia postępowania”. W tym zakresie należy odnieść się do art. 59 § 2 K.p.w., zgodnie z którym prezes sądu wszczyna postępowanie zarządzeniem, kierując sprawę do rozpoznania na rozprawie lub na posiedzeniu. Istotnym zatem jest, aby w okresie roku od dnia popełnienia wykroczenia prezes sądu wydał odpowiednie zarządzenie kierujące sprawę do rozpoznania na rozprawie lub posiedzeniu.

Znaczne problemy interpretacyjne powstawały również w odniesieniu do stanu faktycznego, w którym początkowo czyn został zakwalifikowany jako przestępstwo, natomiast później kwalifikacja prawna uległa zmianie i toczy się postępowanie w przedmiocie popełnienia wykroczenia. Jako przykład można tutaj wskazać początkowo błędnie określoną wartość przedmiotu przestępstwa z art. 278 K.k., która w toku postępowania okazała się jednak mniejsza niż 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę (np. w konsekwencji wyceny przedmiotu kradzieży przez biegłego sądowego).

Kolejnym przykładem może być przestępstwo z art. 178a K.k. (prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości) oraz wykroczenie z art. 87 k.w. (prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu). Ustawodawca ustalił próg różnicujący odpowiedzialność, którym jest zawartość alkoholu we krwi przekraczająca 0,5 promila lub zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekraczająca 0,25 mg. W praktyce często mamy do czynienia z pomiarami tzw. granicznymi i kwalifikacja prawna czynu ulega w toku postępowania modyfikacji, chociażby ze względu na tolerancję pomiaru założoną przez producenta urządzenia pomiarowego.

Problemy interpretacyjne okazały się na tyle istotne, iż Sąd Najwyższy wydał w tym zakresie postanowienie w składzie powiększonym w dniu 21 października 2003 r. (sygn. akt I KZP 9/03). Zgodnie z treścią wskazanego postanowienia, „wskazany w art. 45 § 1 zd. 2 K.w. warunek przedłużenia okresu przedawnienia karalności wykroczenia jest spełniony wtedy, gdy w ciągu roku od jego popełnienia postępowanie o wykroczenie zostało wszczęte przez prezesa sądu na podstawie art. 59 § 2 K.p.w., zaś o ile czyn stanowiący wykroczenie został początkowo oceniony jako przestępstwo także wówczas, gdy w tym samym okresie zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze przeciwko osobie”.

Reasumując, w sytuacji, w której początkowo prowadzono postępowanie przygotowawcze (w fazie in personam) o przestępstwo, stosować należy dłuższy termin przedawnienia tj. 2 lata od dnia popełnienia wykroczenia. W tym miejscu należy również zwrócić uwagę na bardzo powszechny problem przedawnienia wykonania kary grzywny nałożonej w postępowaniu mandatowym. Podkreślenia wymaga fakt, iż w sytuacji w której przyjmujemy mandat karny staje się on prawomocnym rozstrzygnięciem postępowania w zakresie popełnionego wykroczenia. Z uwagi na powyższe przedawnienie wykonania kary grzywny nastąpi dopiero z upływem 3 lat od dnia przyjęcia mandatu karnego.

Tomasz Kosterka
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.