Prawo do wynagrodzenia za dyżur pracownika
Pracodawca zlecił pracownikowi tzw. dyżur pod telefonem. Pracownik pełniąc go w domu ma oczekiwać ewentualnego wezwania do pracy. W związku z tym pracownik zapytuje, czy przysługuje mu wynagrodzenie lub inna forma rekompensaty, a jeżeli tak, to jakie?
Zgodnie z art.1515 § 1 K.p. pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (dyżur).
Ustawodawca przewidział trzy sytuacje związane z pełnieniem dyżuru:
1. Pełnienie dyżuru poza domem pracownika (w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę).
Za ten czas, który nie jest wliczany do czasu pracy, pracownik ma prawo do czasu wolnego równego liczbie godzin dyżuru, a jeżeli nie jest to możliwe, to pracodawca jest obowiązany do zapłaty wynagrodzenia przewidzianego w art.1515 § 3 K.p. tj. wynagrodzenia wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 proc. wynagrodzenia.
Ponieważ czas pracy jest bilansowany w ramach okresu rozliczeniowego, to pracodawca może udzielić czasu wolnego tylko przed jego upływem, chyba że pracownik zgodzi się na wykorzystanie go w okresie późniejszym. Brak tej zgody zobowiązuje pracodawcę do zapłaty wynagrodzenia.
2. Pełnienie dyżuru w domu pracownika.
Pracownik nie ma prawa do żadnych świadczeń z tego tytułu, chyba że zakładowy układ zbiorowy pracy, inne przepisy płacowe lub umowa o pracę przyznają mu pewne uprawnienia. Czas takiego dyżuru również nie jest wliczany do czasu pracy.
3. Pracownik w czasie dyżuru otrzymał polecenie wykonywania pracy.
Czas jej wykonywania jest wliczany do czasu pracy i pracownik nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli są spełnione przesłanki z art. 151 i 1511 k.p.
Należy pamiętać, że czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do dobowego i tygodniowego odpoczynku, o których mowa w art. 132 i 133 K.p. Jeżeli np. pracownik pracował danej doby przez 8 godzin, to z uwagi na jedenastogodzinny odpoczynek nie może dyżurować dłużej niż przez 5 godzin.
Piotr Kisiel, prawnik Zarządu Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ Solidarność