Praca w niskich temperaturach. Przepisy i praktyka
Utrzymanie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach biurowych i na halach produkcyjnych, dostarczenie pracownikom ciepłych napojów i posiłków regeneracyjnych, czy zapewnienie odzieży roboczej – to najważniejsze obowiązki pracodawców w okresie zimowym. Są zapisane w Kodeksie pracy, a ich egzekwowaniem najczęściej zajmują się związki zawodowe wraz ze społecznymi inspektorami pracy.
Zgodnie z przepisami prawa pracy w okresie zimowym, czyli od 1 listopada do 31 marca, pracodawca ma obowiązek zapewnić swoim pracownikom temperaturę w pomieszczeniach pracy wynoszącą minimum 14ºC dla pomieszczeń, w których wykonywana jest praca fizyczna i minimum 18ºC dla pomieszczeń, w których pracownicy wykonują lekką pracę fizyczną lub pracę biurową. W praktyce to minimum jest mocno naciągane. Wciąż są też takie zakłady pracy, w których podczas silnych mrozów temperatura spada znacznie poniżej tej wartości. – Gdy na zewnątrz słupek rtęci wskazuje minus 20 stopni Celsjusza, na halach produkcyjnych panuje temperatura od 12 do 14 stopni, a gdy dojdzie do awarii ogrzewania jest jeszcze zimniej – mówi Przemysław Koper, przewodniczący „Solidarności” w spółce Brembo w Dąbrowie Górniczej. – Najzimniej jest w magazynie żelazostopów, gdzie nierzadko temperatura spada nawet poniżej zera, bo ze względów technicznych nie da się tam zrobić żadnego ogrzewania. Dlatego walczymy o zakup wózka z ogrzewaną kabiną. Wniosek w tej sprawie został już skierowany do komisji ds. bhp – dodaje Koper.
Podkreśla, że wszystkim osobom zatrudnionym w tzw. „zimnych strefach” pracodawca zapewnia odzież termiczną. Dzięki staraniom zakładowych organizacji związkowych, w tym „Solidarności”, która rozpoczęła działalność w dąbrowskim Brembo pod koniec 2022 roku, od tej zimy pracownicy zakładu mają zapewnioną ciepłą zupę i gorące napoje. – Posiłki pochodzą z zakładowej stołówki. Ponadto każdy pracownik ma możliwość zaparzenia sobie herbaty i kawy na hali. Na tę chwilę nic więcej nie możemy zrobić. Musimy naciskać na pracodawcę, żeby wreszcie zmodernizował ogrzewanie, bo w poprzednich latach zostało to zaniedbane – zaznacza przewodniczący.
Przepisy prawa pracy nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia w okresie zimowym darmowych posiłków regeneracyjnych osobom pracującym na otwartej przestrzeni. Chodzi o prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal u mężczyzn i powyżej 1000 kcal u kobiet. Stanowiska, na których należy wydawać ciepłe posiłki, ustala pracodawca, na podstawie przeprowadzonego pomiaru wydatku energetycznego, w porozumieniu ze związkami zawodowymi bądź z przedstawicielami pracowników. Pracodawca jest również zobowiązany zapewnić gorące napoje pracownikom zatrudnionym przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C. Część pracodawców realizuje ten obowiązek wydając pracownikom bony na zakup posiłków regeneracyjnych, część dostarcza te posiłki np. z zakładowych stołówek.
Ponadto pracujący na otwartej przestrzeni powinni mieć dostęp do pomieszczenia, w którym mogą się ogrzać, przygotować ciepły posiłek i zmienić przemoczoną odzież. W jego wnętrzu nie może być mniej niż 16°C. Jednym z najważniejszych obowiązków pracodawców jest także zapewnienie pracownikom ciepłej odzieży oraz obuwia.
Przepisy pracy odnoszą się także do sytuacji, w których pracodawcy nie przestrzegają norm bhp. – Należy zgłosić ten fakt do PIP, zakładowych organizacji związkowych lub społecznej inspekcji pracy, jeśli taka działa w firmie – wyjaśnia Jadwiga Piechocka z Biura Szkoleń i Negocjacji Zarządu Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ „Solidarność”. Przypomina, że zgodnie z art. 210 Kp, jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i sprawiają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo jego praca stanowi zagrożenie dla innych osób, to ma on prawo odmówić jej wykonywania. – Jeżeli pracownik wykonuje pracę na zewnątrz przy dużych mrozach i nie ma odpowiedniej odzieży roboczej dostarczonej przez pracodawcę, albo nie ma gorących napojów lub posiłków regeneracyjnych, mimo że taki obowiązek istnieje, to zagraża to jego zdrowiu. W takiej sytuacji może się powstrzymać od wykonywania pracy, ale musi o tym fakcie powiadomić przełożonego – podkreśla specjalistka.
Obowiązki pracodawców regulują zapisy Kodeksu pracy oraz rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Ponadto związki zawodowe mogą zawierać z pracodawcami stosowne porozumienia, ale przyjęte w nich rozwiązania nie mogą być dla pracowników mniej korzystne od tych zapisanych w przepisach ogólnych.
aga, ny
źródło foto: pixabay.com/CC0