Powstaje Śląskie Archiwum Opozycyjne

Dyrektor Biblioteki Śląskiej prof. Jan Malicki i przewodniczący śląsko-dąbrowskiej Solidarności Dominik Kolorz zwrócili się z apelem do wszystkich osób, które posiadają w swoich zbiorach tzw. wydawnictwa drugiego obiegu, by udostępnili je bibliotece w celu zarchiwizowania w formie cyfrowych kopii. Solidarność i Biblioteka Śląska współpracują przy tworzeniu „Śląskiego Archiwum Opozycyjnego – 1989”, które od kilku miesięcy powstaje w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Celem projektu jest stworzenie zbioru zdigitalizowanych czasopism, druków ulotnych, dokumentów i innych publikacji tzw. drugiego obiegu i ich publiczne udostępnienie.

– Przed ponad 30 laty dzięki Solidarności powstało tysiące pisanych sercem publikacji czasopism i druków ulotnych wydawanych w tzw. drugim obiegu. Ten unikatowy a niezmiernie cenny kulturowo dorobek opozycji antykomunistycznej, współtworzący naszą teraźniejszość, godzien jest pamięci i zachowania dla następnych pokoleń. Nietrwałość materiałów drukarskich, sposób wytwarzania i przechowywania, wreszcie czasy, w których powstawały, sprzyjały ich unicestwieniu. Wiele z nich wciąż jest zagrożonych.  Dzisiejsze technologie pozwalają na zabezpieczenie ich dla naszych następców w formie cyfrowych kopii. Prosimy i apelujemy do wszystkich osób posiadających owe bezcenne dla przyszłości dokumenty o udostępnienie ich Bibliotece Śląskiej w Katowicach w celu skopiowania i umieszczenia w cyfrowym archiwum – czytamy w apelu.

– Nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak wiele w tamtym okresie było wydawnictw, publikacji, ulotek i czasopism, o których tak naprawdę nie wiemy. Te wydawnictwa pewnie do tej pory znajdują się w prywatnych archiwach ludzi, którzy je wtedy wydawali, kolportowali, przechowywali. Mam nadzieję, że odpowiedzą na nasz apel i udostępnią swoje zbiory – powiedział Dominik Kolorz. Prof. Jan Malicki zaznaczył, że biblioteka chętnie włączy do swoich zasobów wszystkie przekazane materiały, jeśli jednak ktoś wolałby zachować je  swoim prywatnym archiwum, wystarczy, że umożliwi bibliotece ich zeskanowanie.

Dyrektor Biblioteki Śląskiej podkreślił, że realizowany projekt jest pierwszym tego typu przedsięwzięciem w Polsce. – Jesteśmy prekursorami. Zaproponowaliśmy konsekwentny sposób przede wszystkim ochrony, digitalizacji, ale również pokazania tych publikacji w obiegu społecznym. Mamy już konkretne doświadczenia i sprawdzone metody postępowania – powiedział prof. Malicki.

Prace nad digitalizacją wydawnictw drugiego obiegu trwają do kilku miesięcy, a cyfrowe archiwum liczy już 777 pozycji. O współpracę przy jego tworzeniu Biblioteka Śląska zwróciła się do śląsko-dąbrowskiej „S”. Dzięki niej udało się ustalić prawa autorskie do ponad 50 z 70 pozycji na liście przygotowanej przez pracowników BŚ. Autorzy projektu podkreślają, że w „Śląskim Archiwum Opozycyjnym – 1989” umieszczone zostaną wszystkie wydawnictwa, do których uda się dotrzeć.

W zbiorach Biblioteki Śląskiej już znajduje się wiele ważnych publikacji wydawanych przez opozycję antykomunistyczną m.in. Renaty i Zdzisława Zwoźniaków, archiwistów Solidarności, prof. Jędrzeja Krakowskiego czy Mariana Sworzenia, prawnika i literata. Wiele wydawnictw udało się ocalić dzięki pracownikom biblioteki, którzy w latach 80-tych mieli odwagę je przechować.