Obniżenie prowizji przy wcześniejszej spłacie kredytu

Kredytem konsumenckim jest zobowiązanie, które zawiera osoba fizyczna dla celów niezwiązanych z prowadzeniem przez nią działalności gospodarczej. Wysokość takiego kredytu nie może przewyższać kwoty 255.550 zł lub jej równowartości w złotych w sytuacji, gdy kredytu udzielono w innej walucie niż polska. Kredyt konsumencki udzielany jest nie tylko przez banki, ale również przez SKOK-i, przez pośredników finansowych, firmy pożyczkowe, a nawet sklepy, które oferują kredyt ratalny. Podkreślić należy, iż pod pojęciem kredytu konsumenckiego kryje się nie tylko typowa umowa kredytu, ale także kilka innych rodzajów umów, w tym także umowa pożyczki zawarta na cele prywatne. 

 

Jednym z uprawnień, jakie przysługują kredytobiorcy, który zawarł umowę o kredyt konsumenckim, jest prawo do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie. Kredytobiorca może dokonać spłaty kredytu w każdym czasie, bez konieczności uzyskania zgody kredytodawcy czy też wcześniejszego poinformowania go o takim zamiarze. Kredytodawca, pod pewnymi warunkami, może zastrzec w umowie prowizję za spłatę kredytu przed terminem. Oznacza to, iż w przypadku powzięcia zamiaru wcześniejszej spłaty kredytu, należy sprawdzić, czy w umowie nie zawarto postanowienia, iż taka spłata będzie za sobą pociągać obowiązek zapłaty określonej prowizji. Owa prowizja co do zasady nie może przekraczać 1 proc. spłacanej części kredytu, jeżeli okres między datą spłaty kredytu a terminem spłaty kredytu przekracza jeden rok, zaś w przypadku gdy nie przekracza roku – 0,5 proc. W przypadku spłaty całości lub części kredytu przed terminem zastrzeżonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Na powyższe uprawnienie nie ma wpływu fakt, iż koszty te konsument poniósł przed spłatą. 

 

Kredytodawca jest zobowiązany do rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty w całości. W razie niedokonania rozliczenia w tym czasie, możliwym jest żądanie przez konsumenta zapłaty odsetek za opóźnienie w rozliczeniu. W przypadku zaś, gdy doszło do częściowej przedterminowej spłaty kredytu, obowiązek rozliczenia w terminie 14 dni od dnia spłaty nie ma zastosowania. Należałoby wówczas sprawdzić jak kwestia ta została uregulowana w umowie. W razie braku jakiegokolwiek postanowienia należy wezwać kredytodawcę do dokonania stosownych rozliczeń. 

 

Na całkowity koszt kredytu składają się wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, a także ubezpieczenie. Jednym z elementów, które wpływają na całkowity koszt kredytu jest prowizja za udzielenie kredytu. Pobierana jest ona za czynność uruchomienia środków po zawarciu umowy i wskazywana jest najczęściej jako określony procent od kwoty kredytu. Prowizja jest pobierana w formie jednej płatności lub jest doliczana do kwoty kredytu. Kredytowanie prowizji skutkuje podniesieniem całkowitego kosztu kredytu i zwiększa wysokość comiesięcznych rat. Przez długi czas trwał spór, czy w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego obniżeniu podlega także powyżej wskazana prowizja za udzielenie kredytu. Pośrednio kwestię tę rozstrzygnął Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 11 września 2019 r., uznając, iż prawo konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty obejmuje wszystkie nałożone na niego koszty. Tym samym pośrednio Trybunał przyjął, iż zwrot całkowitego kosztu kredytu obejmuje też pobrane prowizje.

 

Na gruncie prawa krajowego, kwestia obniżenia całkowitego kosztu kredytu o prowizję za jego udzielenie została wprost rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy, który uchwale z dnia 12 grudnia 2019 r. stwierdził, iż uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje także prowizję za udzielenie kredytu. Obniżenie będzie następowało na zasadzie proporcjonalności, w odniesieniu do okresu od dnia spłaty kredytu do dnia spłaty określonej w umowie.