Nieopłacenie składek ZUS przez pracodawcę

Prawo pracy określa m.in., jakie zadania musi spełnić każdy pracodawca. Jednym z obowiązków właścicieli firm jest opłacenie składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za siebie i pracowników. Są to składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, zdrowotne oraz opcjonalnie chorobowe. Jeżeli pracodawca nie wywiązuje się z tego zadania, to może spodziewać się poważnych konsekwencji finansowych, a nawet może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej.

 

Składki na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne pracowników powinny być opłacone do 15 dnia miesiąca. Powyższa data obowiązuje każdego przedsiębiorcę i jest ustalona odgórnie. ZUS nie przypomina o tym w żaden sposób, dlatego w interesie pracodawcy jest przestrzeganie wyznaczonych terminów. 

 

Pracownik może samodzielnie sprawdzić status płatności swoich składek, np. przy pomocy Platformy Usług Elektronicznych ZUS.W przypadku powzięcia wiedzy przez pracownika o istnieniu zaległości w płatnościach składek, powinien on walczyć o swoje i w pierwszej kolejności złożyć pisemny wniosek do pracodawcy. Pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika, w jaki sposób złożony przez niego wniosek rozpatrzył. Ma na to 60 dni liczonych od dnia wpłynięcia wniosku. To czas, w którym pracodawca zazwyczaj podejmuje (a przynajmniej powinien był podjąć) konkretne kroki – dowiaduje się, z czego wynika brak zaksięgowania składek, uzupełnia ewentualne braki w dokumentacji, czasem reguluje od razu zaległe składki. Ma na to kolejne 30 dni od dnia poinformowania o tym pracownika.

 

Jeżeli jednak wniosek złożony u pracodawcy nie przyniósł oczekiwanego rezultatu, należy wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Do wniosku należy dołączyć umowę o pracę/zlecenie zawartą z pracodawcą, a także wszelkie posiadane aneksy do ww. umowy oraz PIT-y, które będą stanowiły dowód na wysokość pobieranego wynagrodzenia, od którego powinny być odprowadzane składki.

 

Zgodnie z brzmieniem art. 35 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego ZUS powinien zakończyć postępowanie wyjaśniające „nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania”.

 

Jakie konsekwencje poniesie pracodawca w przypadku nieopłacenia składek ZUS w terminie?

Jeżeli po zbadaniu sprawy przez ZUS okaże się, że pracodawca istotnie nie odprowadzał wymaganych składek lub odprowadzał je w nieodpowiedniej wysokości, ZUS wezwie pracodawcę do uregulowania należnych sum. Ponadto nałoży na niego odsetki za zwłokę w płatności. Dodatkowo ZUS może nałożyć na pracodawcę dodatkową opłatę w wysokości do 100 proc. nieopłaconych składek. W przypadku, kiedy pracodawca notorycznie wzbrania się przed uiszczeniem należnych składek, ZUS może wszcząć postępowanie egzekucyjne i wymusić ściągnięcie długu. W przypadku, gdy pracodawca nie będzie uiszczał składek w sposób uporczywy lub złośliwy, może zostać dodatkowo pociągnięty do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 218 § 3 Kodeksu karnego.

 

Możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika

Zgodnie z art. 55 ust. 1(1) ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (j.t. Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy – w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni. 

 

Składki na ZUS są częścią wynagrodzenia i są z niego potrącane. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2000 r. (I PKN 516/99 Pr.Pracy 2000/9/36), obowiązkiem pracodawcy jest terminowa wypłata wynagrodzenia, tak więc odprowadzanie nieterminowe bądź nie w pełnej wysokości stanowi naruszenie podstawowych obowiązków przez pracodawcę, co upoważnia pracownika do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.

 

Pracownik może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia na podstawie komentowanego przepisu w formie pisemnej z podaniem przyczyny. Należy jednak pamiętać, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracownika wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

 

Konsekwencje dla pracownika

Należy podkreślić, że to nie opłacone, ale należne składki pracowników stanowią podstawę wymiaru świadczeń. Zgodnie z art. 5 ust. 4 i 5 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy składkowe uwzględnia się jako okresy ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej), bez względu na to, czy płatnik niebędący ubezpieczonym opłacił za niego składki, ponieważ przy weryfikacji okresów uwzględnianych do ustalenia prawa i wysokości emerytury lub renty nie uwzględnia się okresów, za które nie zostały opłacone składki tylko, gdy płatnik składek zobowiązany do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (płatnikami takich składek) nie opłacił składek na takie ubezpieczenia społeczne (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2016 r., II UK 194/15, z dnia 6 kwietnia 2007 r., II UK 185/06, OSNP 2008 nr 9-10, poz. 143 czy z dnia 7 marca 2017 r., III UK 84/16).

 

W konkluzji, niepokryte wpłatami zaległości składkowe na rzecz pracowników nie powodują zmniejszenia przyszłej emerytury czy renty. Zatem z punktu widzenia ubezpieczonych pracowników kolejność zaliczania wpłat na należności Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie pociąga za sobą negatywnych skutków. 

 

Łukasz Kubski

CDO24 Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.

Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.