Możliwość dochodzenia zwrotu utraconych korzyści

Jak stanowi art. 361 Kodeksu cywilnego, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (§ 1). W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2). Kodeks cywilny nie zawiera legalnej definicji szkody, dlatego pod tym pojęciem należy rozumieć różnicę pomiędzy stanem majątku poszkodowanego, a stanem jaki istniałby, gdyby brak było czynnika szkodzącego.

Odpowiedzialność odszkodowawczą można ustalić, jeżeli spełnione zostaną trzy kryteria – da się stwierdzić istnienie szkody, miało miejsce zdarzenie, które szkodę wywołało, a także pomiędzy szkodą, a zdarzeniem można ustalić adekwatny związek przyczynowo-skutkowy. Szkoda majątkowa, czyli mająca odzwierciedlenie w uszczerbku w majątku pokrzywdzonego, może wystąpić w dwóch postaciach. Może to być strata lub utracone korzyści. Straty i utracone korzyści rozgraniczane są w oparciu o kryterium czasowe ich wystąpienia. Stratą jest zmniejszenie wartości majątku poszkodowanego, które nastąpiło do chwili zakończenia oddziaływania czynnika szkodzącego. Z kolei utracone korzyści to zyski, jakie poszkodowany mógłby osiągnąć w przyszłości, gdyby oddziaływanie czynnika szkodzącego nie miało miejsca.

Podstawową kwestią związaną z naprawieniem szkody polegającej na utracie przyszłych korzyści, jest prawdopodobieństwo ich osiągnięcia. Każdorazowo ustalanie wysokości utraconych korzyści ma charakter hipotetyczny, gdyż skoro zdarzenie zniweczyło możliwość ich uzyskania, to nie da się ustalić ich wysokości z taką pewnością, jak gdyby rzeczywiście zostały uzyskane. W orzecznictwie sądowym zwraca się uwagę, że zasądzenie odszkodowania za utracone korzyści uzależnione jest od wykazania przez poszkodowanego graniczącego z pewnością w stopniu prawdopodobieństwa, że uzyskałby te korzyści (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2002 r., sygn. akt IV CKN 382/00). Przy orzekaniu o zasadności roszczeń o zwrot utraconych korzyści, sądy kierują się doświadczeniem życiowym. Przykładowo jeśli poszkodowany nie awansował w ciągu 12 lat pracy, to nie można przyjąć, że awansowałby w najbliższym czasie i zdarzenie wywołujące szkodę wykluczyło jego awans i osiąganie wyższych dochodów. Sądy nie zasądzają odszkodowania za utracone korzyści w sytuacji, gdy stopień prawdopodobieństwa uzyskania korzyści był niewielki bądź w ogóle niemożliwy do ustalenia.

Anna Trojnar-Słomska
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.

Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.