Komu przysługują roszczenia związane z wypadkiem?
Tragiczne wydarzenie w życiu rodzinnym jakim niewątpliwie jest utrata osoby najbliższej wywołuje różnego rodzaju skutki. Przede wszystkim stanowi traumę powodującą ból i cierpienie za którą przysługuje zadośćuczynienie. Jednocześnie utrata bliskiego może wpłynąć na zmianę sytuacji finansowej i spowodować konieczność przystosowania się do nowej sytuacji życiowej. W związku z tym, jeżeli do wypadku doszło przy pracy, poza roszczeniami cywilnymi w stosunku do pracodawcy lub jego ubezpieczyciela przynależne jest jednorazowe odszkodowanie z ZUS oraz renty w przypadku spełnienia określonych przepisami warunków. W sytuacji wypadku komunikacyjnego rodzina zmarłego uzyska świadczenie jedynie od ubezpieczyciela sprawcy wypadku.
Kodeks cywilny przewiduje, że zarówno stosowne odszkodowanie, jak też zadośćuczynienie przyznane może zostać „najbliższym członkom rodziny zmarłego”. W związku z powyższym niezbędne jest poczynienie ustaleń odnośnie bliskości relacji pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny w celu określenia, czy dana osoba ma prawo wystąpić z roszczeniem.
Przepisy nie przewidują roszczeń dla „członków najbliższej rodziny”, ale dla „najbliższych członków rodziny”, co oznacza, że nie jest brana pod uwagę jedynie bliskość pokrewieństwa (tak byłoby w przypadku „członka najbliższej rodziny”), lecz istniejący w rzeczywistości stopień nasilenia relacji (stąd sformułowanie „najbliższy członek rodziny”). Uprawniony może więc nie należeć do kręgu osób formalnie bardzo bliskich takich jak rodzice, dzieci i rodzeństwo. Analiza relacji panujących w poszczególnych rodzinach może doprowadzić do wniosku, że dużo bardziej zażyłe i bliskie od stosunków pomiędzy rodzeństwem są przykładowo relacje pomiędzy dwoma, formalnie dalekimi kuzynami, którzy jednak zamieszkują wspólnie i prowadzą wraz z dziadkami gospodarstwo domowe, a faktyczna więź jaka się wykształciła odpowiada więzi braterskiej.
Podobnie należy uznać, że w przypadku nieformalnego, długoletniego związku partnerskiego wzajemne relacje występujące między partnerami w praktyce opowiadają relacjom jakie występują między małżonkami, a zatem jednemu partnerowi będzie przysługiwało roszczenie po śmierci drugiego z nich, pomimo tego, że według prawa byli osobami dla siebie obcymi.
Zasadniczo nie budzi również wątpliwości orzecznictwa sądowego prawo do zadośćuczynienia na rzecz rodziców, małżonka, dzieci i rodzeństwa. O stosowne odszkodowanie z kolei będą mogły wystąpić jedynie te z osób bliskich, których sytuacji majątkowa uległa znacznemu pogorszeniu – co do zasady będą to małżonek oraz małoletnie dzieci. W pewnym sytuacjach krąg osób uprawnionych do jednorazowego odszkodowania będzie jednak szerszy. Z powyższym będziemy mieć do czynienia na przykład w sytuacji, gdy zmarły przyjął członka dalszej rodziny do swego gospodarstwa domowego i stale go utrzymywał, traktując jak własne dziecko.
Andrzej Szmuc, przedstawiciel regionalny Votum S.A.
tel. 606 236 583
e-mail: andrzej.szmuc@votum-sa.pl