Kiedy przysługuje pracownikowi urlop okolicznościowy?

Czasem zdarzają się sytuacje życiowe, w których pracownik z uwagi na nadzwyczajne okoliczności nie może świadczyć pracy. W związku z powyższym w przepisach prawa pracy zapewniono pracownikom zatrudnionym tylko na podstawie umowy o pracę możliwość skorzystania z urlopu okolicznościowego w związku z określonymi sytuacjami rodzinnymi. Jest to rozwiązanie korzystne dla pracownika, gdyż nie musi on wykorzystywać dni wolnych z przysługującego mu wymiaru urlopu wypoczynkowego. Podkreślić należy, że pracownik w czasie trwania urlopu zachowuje prawo do wynagrodzenia, którego wysokość jest ustalana według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego. 

 

W przepisach prawa pracy określono cztery sytuacje rodzinne, w których pracownik może skorzystać z tzw. urlopu okolicznościowego, a mianowicie: narodziny dziecka, śmierć bliskiej osoby, ślub pracownika oraz ślub dziecka. Wymiar urlopu został przewidziany osobno dla każdej z tych okoliczności. Pracodawca jest zobowiązany zwolnić pracownika na czas obejmujący dwa dni w razie zgonu i pogrzebu małżonka pracownika, jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy. Taki sam wymiar urlopu przysługuje pracownikowi w przypadku własnego ślubu bądź narodzin dziecka. Natomiast w przypadku ślubu dziecka pracownika, zgonu i pogrzebu siostry pracownika, jego brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką pracownikowi przysługuje jeden dzień wolny od pracy.

 

W przepisach prawa pracy nie określono dokładnie, kiedy pracownik powinien wykorzystać dni urlopowe przysługujące mu z tytułu wymienionych okoliczności rodzinnych. Zatem może go wykorzystać kilka dni po narodzinach dziecka czy śmierci własnego ojca. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma pełną dowolność w tym zakresie, gdyż może skorzystać z niego w inny dzień, o ile będzie bezpośrednio związany z wydarzeniem, które uprawnia go do urlopu. Zatem pracownik nie musi wykorzystywać dodatkowego urlopu bezpośrednio przed lub po wystąpieniu danej okoliczności np. ślubu, tylko ważne jest aby został on wykorzystywany zgodnie z celem. 

 

Tryb skorzystania z urlopu okolicznościowego przez pracownika zależy od rodzaju danej sytuacji życiowej. W razie zajścia zdarzeń przewidywalnych takich jak np. ślub pracownika lub jego dziecka pracownik powinien uprzedzić pracodawcę i złożyć odpowiedni wniosek urlopowy z zaznaczeniem, iż chodzi o urlop okolicznościowy. Natomiast w nagłych przypadkach np. śmierć osoby bliskiej, pracownik zobowiązany jest zawiadomić pracodawcę o wystąpieniu okoliczności uprawniających go do skorzystania z urlopu okolicznościowego najpóźniej w drugim dniu nieobecności. W każdym z przypadków konieczne jest również odpowiednie udokumentowanie nieobecności np. poprzez dostarczenie aktu małżeństwa, zgonu czy urodzenia. 

 

Co ciekawe, wymiar urlopu okolicznościowego czy też dni wolnych nie jest zależny od wymiaru etatu pracownika. Zatem nawet gdy pracownik nie jest zatrudniony na cały etat w każdym przypadku wymiar urlopu okolicznościowego będzie taki sam przy danej okoliczności. W praktyce często pojawia się pytanie czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu okolicznościowego pracownikowi? Zgodnie z przepisami prawa pracy w razie wystąpienia konkretnych okoliczności pracodawca jest zobowiązany zwolnić pracownika od pracy. 

 

W związku z powyższym udzielenie urlopu okolicznościowego stanowi bezwzględne prawo, przysługujące pracownikowi i w razie zaistnienia wyżej wskazanych okoliczności pracodawca jest zobowiązany go udzielić wnioskodawcy. Przepisy prawa pracy nic nie mówią o tym, czy pracodawca może go odmówić, więc zakłada się, że nie ma takiej możliwości. Jednakże obowiązkiem pracownika jest niezwłoczne poinformowanie o nieobecności swojego przełożonego o przyczynie uprawniającej do uzyskania dni wolnych od pracy i przewidywanym okresie jej trwania. Często w danym zakładzie pracy w przepisach wewnętrznych określa się sposób zawiadomienia pracodawcy o przyczynie nieobecności pracownika w pracy. W razie braku odpowiedniego uregulowania zawiadomienia tego pracownik dokonuje osobiście, przez inną osobę telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności. 

 

Martyna Kroemer 
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.

Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.