Kiedy pracownikowi należy się wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną w weekend?

Zasadą wynikającą z art. 151 § 1 Kodeksu pracy jest wypłata przez pracodawcę dla pracownika wynagrodzenie za pracę wykonywaną ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także pracę wykonywaną ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy na mocy wiążącej go umowy o pracę. Czy pracownikowi, który wykonuje swoje obowiązki pracownicze w weekend, zawsze należy się wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych?

 

Odpowiedz na powyższe pytanie brzmi: nie. Wszystko zależeć będzie od przyjętego w zakładzie systemu czasu pracy. Trzeba zatem odróżnić przypadki, gdy pracodawca planuje w rozkładzie pracę w sobotę (gdy wolne z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy są np. poniedziałki) albo w niedzielę (w przypadkach gdy jest ona dozwolona), od sytuacji, gdy pracodawca wzywa do pracy pracownika w sobotę lub niedzielę, które miały być dla niego – zgodnie z rozkładem – dniami wolnymi. W tym ostatnim przypadku pracodawca za pracę w wolną sobotę lub niedzielę udziela dnia wolnego, ale wyjątkowo może także zapłacić wynagrodzenie z dodatkiem.

 

Należy zatem ustalić, czy pracownik wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych na dobę. Jeżeli w takim dniu pracownik wykonywał pracę ponad dobową normę czasu pracy, czyli świadczył ją np. przez 11 godzin, to praca w 9, 10 i 11 godzinie, będzie pracą w godzinach nadliczbowych na dobę. Za taką pracę oprócz normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę takiej pracy. Następnie należy ustalić, czy pracownik świadczący pracę w dniu wolnym od pracy przekroczył średniotygodniową normę czasu pracy. Odpowiadamy na pytanie, czy pracownik pracował ponad 40 godzin w tygodniu. Do sytuacji takiej może dojść, jeśli w okresie rozliczeniowym nie dojdzie do udzielenia pracownikowi innego dnia wolnego od pracy w zamian za pracę wykonywaną w dniu wolnym. Wtedy praca w ciągu pierwszych ośmiu godzin w dniu wolnym spowoduje przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy. Liczba dni roboczych w okresie rozliczeniowym będzie wyższa niż wynikająca z nominalnego czasu pracy w tym okresie.

 

Art. 129 Kodeksu pracy określa, że pracownicy powinni świadczyć pracę przeciętnie 5 dni w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym, czyli 40 godzin tygodniowo i 8 godzin dziennie. Dniem wolnym od pracy wynikającym z 5-dniowego tygodnia pracy może być każdy dzień tygodnia z wyjątkiem niedzieli, która jest dniem ustawowo wolnym od pracy (z wyjątkami określonymi w art. 15110 Kodeksu pracy). Dzień taki nie może również przypadać w święto. Na ogół, w większości polskich firm jest to sobota (tzw. wolna sobota), ale dni wolne z tytułu 5‑dniowego tygodnia pracy mogą przypadać w różnych dniach tygodnia, np. w jednym tygodniu będzie to sobota, w drugim poniedziałek, a w trzecim z kolei środa. To pracodawca ustala termin takiego dnia wolnego w firmie.

 

Podsumowując, praca wykonywana w weekend nie zawsze jest pracą w godzinach nadliczbowych. To od ustalenia systemu czasu pracy w danym zakładzie będzie uzależniona możliwość dochodzenia roszczeń z tego tytułu od pracodawcy. Jeżeli zatem zgodziliśmy się na system czasu pracy, w którym wykonujemy swoje obowiązki w sobotę i niedzielę, nie powoduje to automatycznie okoliczności pracy w godzinach nadliczbowych.