Jak się uczą dzieci w Europie?

Wprowadzając obowiązek szkolny dla sześciolatków, kolejni ministrowie edukacji przekonywali, że w większości państw Unii Europejskiej nauka rozpoczyna się w tym wieku, a nawet wcześniej. I był to jedyny argument. Szefowie resortu nie zastanawiali się nad tym, że we Francji czy w Wielkiej Brytanii mniejsze dzieci uczą się przede wszystkim poprzez zabawę, a cały system edukacji zbudowany jest zupełnie inaczej. Naukę w pierwszej klasie można porównać co najwyżej do polskiej zerówki.

W dyskusji na temat obowiązkowego wysłania sześciolatków do szkół zabrakło odwołania do tych państw europejskich, w których poziom edukacji uważany jest za najwyższy. Jednym z nich z pewnością jest Dania. Tam dzieci rozpoczynają naukę w wieku siedmiu lat. Dopiero w 2009 roku zerówką zostały objęte wszystkie sześciolatki. W Danii obowiązkowe jest kształcenie, a nie „uczęszczanie” do szkoły. Nauczanie wcale nie musi odbywać się w szkołach publicznych. Może być prowadzone w placówkach prywatnych, a nawet w domach, pod warunkiem, że podstawa programowa jest zgodna z wymaganiami szkoły państwowej.
Nauka w szkole podstawowej i średniej I stopnia, tzw. Folkeskole, trwa 10 lub 11 lat – ostatnia klasa nie jest obowiązkowa. Uczeń, który chce kontynuować naukę, ma do wyboru trzyletnią szkołę średnią o orientacji akademickiej, handlową szkołę średnią, trzyletnią szkołę nauczania technicznego oraz szkołę zawodową. Podobny podział na szkoły podstawowe oraz średnie I i II stopnia jest standardem w większości państw tzw. starej Unii.

Do potrzeb ucznia
Normą jest tam także indywidualne podejście do uczniów, szczególnie w szkołach podstawowych i średnich I stopnia. Poziom nauczania dostosowany jest do możliwości i potrzeb każdego dziecka. W Danii nie istnieje lista podręczników zalecanych przez resort edukacji. Indywidualne podejście do uczniów jest widoczne także w sposobie ich oceniania. Rodzice uczniów klas od I do VII przynajmniej raz w roku szkolnym otrzymują pisemne informacje o postępach swoich dzieci z poszczególnych przedmiotów, dowiadują się z nich także jakie dziecko ma problemy i nad czym powinno popracować. Duńskie szkoły muszą prowadzić indywidualne plany kształcenia uczniów na wszystkich poziomach nauczania. W Wielkiej Brytanii zebrania z rodzicami należą do rzadkości. Kontakty rodziców z nauczycielami sprowadzają się do rozmów na temat postępów dziecka.

Nie tylko resort edukacji
W wielu państwach UE m.in. w Niemczech i w Danii decyzje dotyczące systemu edukacji podejmuje nie tylko odpowiedni resort, ale także lokalne władze. Duńskie ministerstwo edukacji ustala jednie ogólne cele programów nauczania i wytyczne do ich realizacji, zostawiając nauczycielom sporą swobodę w tym zakresie. Resort określa minimalny wymiar zajęć dydaktycznych dla poszczególnych poziomów nauczania. W oparciu o te wytyczne, o liczbie godzin lekcyjnych w szkole podstawowej i średniej I stopnia decydują lokalne władze. W duńskiej szkole godzina lekcyjna trwa 45 minut, ale władze lokalne mogą zdecydować o jej wydłużeniu bądź skróceniu.

Zakaz płatnych korepetycji
Innym krajem europejskim, w którym obowiązkowa nauka rozpoczyna się w wieku siedmiu lat jest Finlandia. Fińscy uczniowie od lat osiągają najlepsze wyniki w nauce a edukacja w tym kraju jest naprawdę bezpłatna. Państwo finansuje szkoły publiczne i prywatne oraz zakazało prowadzenia płatnych korepetycji. W każdej szkole uczniowie mają do dyspozycji kilku korepetytorów, z pomocy których korzystają, gdy nauczyciele zauważą kłopoty z opanowaniem jakiegoś zagadnienia. Młodsze dzieci korzystają z pomocy korepetytora do momentu poradzenia sobie z problemem. Uczniowie klas VII – IX mają prawo do takiego wsparcia raz lub dwa razy w tygodniu.

W fińskich szkołach nie ma ocen. Przez pierwsze trzy lata szkoły podstawowej dziecko nie może zostać na drugi rok w tej samej klasie. W starszych klasach na powtarzanie roku muszą wyrazić zgodę rodzice.

Uczą się w szkole
W wielu państwach UE uczniowie przebywają w szkole do późnego popołudnia. Tam też odrabiają lekcje domowe. W Wielkiej Brytanii uczniowie nie noszą podręczników, tylko zostawiają je w szkolnych szafkach. Inna jest także organizacja roku szkolnego. Na Wyspach nauka rozpoczyna się w pierwszym lub drugim tygodniu września, a kończy w połowie lipca. Rok szkolny podzielony jest na sześć okresów. Po każdym z nich następują krótkie wakacje, które trwają tydzień lub dwa.

Tradycyjne mundurki
Szkolne mundurki wciąż nie wyszły z mody m.in. w Wielkiej Brytanii, gdzie są obowiązkowe na wszystkich poziomach szkolnictwa. Ich wygląd zależy od rodzaju, poziomu i renomy szkoły. Zazwyczaj są to ciemne spodnie lub spódniczki, jasne bluzki oraz bluzy z logo szkoły. Większość tych rzeczy można kupić w sklepach z odzieżą szkolną oraz w marketach. Koszt mundurków dla uczniów szkół podstawowych, czyli Primary School, jest niewielki.

Agnieszka Konieczny

foto: flickr.com/IlmicrofonoOggiono