Solidar Śląsko Dąbrow

Historyczne porozumienie

Szczecińskie, Gdańskie, Jastrzębskie i Katowickie – kolejne porozumienia podpisane pod koniec sierpnia i we wrześniu 1980 roku pomiędzy strajkującymi robotnikami a komunistyczną władzą, które doprowadziły do zakończenia fali protestów i powstania pierwszego niezależnego związku zawodowego w tej części Europy.

W sierpniu 1980 r. robotnicze protesty, będące reakcją na podwyżki cen mięsa i wędlin, przybrały charakter strajku powszechnego. Zdecydowanie zareagowali na nie mieszkańcy Śląska i Zagłębia. 21 sierpnia rozpoczął się protest w tarnogórskim Fazosie, a 28 sierpnia ok.1000 górników z nocnej zmiany w kopalni Manifest Lipcowy w Jastrzębiu (obecna Zofiówka) nie przystąpiło do pracy. Spontanicznie dołączyli do nich pracownicy z 28 kopalń oraz z 28 innych zakładów w regionie, w tym robotnicy z Huty Katowice i Bielskiej Fabryki Samochodów Małolitrażowych.

W kopalni Manifest Lipcowy powołany został Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. 29 sierpnia MKS przedstawił swoje postulaty rządowej delegacji, która przyjechała do kopalni. Górnicy zażądali m.in. zniesienia niszczącego rodzinne więzi czterobrygadowego czasu pracy w górnictwie, wprowadzenia wolnych sobót i niedziel oraz powstania wolnych związków zawodowych.

2 września, po kilku nieudanych próbach rozmów, rozpoczęły się kolejne, trwające ponad dobę negocjacje pomiędzy przedstawicielami MKS a specjalną komisją rządową, którym przewodził wicepremier Aleksander Kopeć. Górnicy solidarnie poparli 21 postulatów, opracowanych przez stoczniowców z Gdańska i przyjęli je jako własne, dodając do nich postulaty branżowe i socjalne. Warunkiem podpisania porozumienia było też uwolnienie wszystkich więźniów politycznych, wydanie papierów o nietykalności przywódcom śląskich strajków oraz podanie w głównym wydaniu dziennika telewizyjnego informacji o strajkach na Śląsku.

3 września o 5.40 strony podpisały historyczne porozumienie, od tej pory nazywane Porozumieniem Jastrzębskim. W dokumencie komunistyczny rząd zaakceptował postulaty strajkujących. Jego podpisanie oznaczało zarazem zakończenie strajku w regionie. Porozumienie Jastrzębskie, wraz z porozumieniami Gdańskim i Szczecińskim, doprowadziło do powstania Solidarności. To właśnie na Śląsku powstała jej największa struktura regionalna. Ludzie masowo zaczęli zapisywać się do związku. Wkrótce po strajkach Śląsko-Dąbrowska Solidarność liczyła ok. 1,5 mln członków, a w całej Polsce związek zrzeszał 10 mln pracowników.

Kalendarium:

30 sierpnia – Szczecin
O godz. 8.00 MKS w Szczecinie i Komisja Rządowa podpisały ugodę kończącą strajk. Porozumienie było korzystne dla protestujących w punktach dotyczących spraw ekonomicznych i socjalnych, ale niepełne w przypadku pozostałych żądań. Strajkujący stoczniowcy nie uzyskali zgody na utworzenie wolnych, niezależnych związków zawodowych. Protestujący uzyskali zapewnienie, że otrzymają pełną zapłatę za okres strajku, a za udział w nim nie będą karani. Wyjątek miały stanowić popełnione przestępstwa polityczne, co w rzeczywistości otworzyło drogę do represji. Sukcesem strajkujących była zgoda na postawienie tablicy upamiętniającej ofiary Grudnia 1970 roku oraz możliwość powrotu do pracy osób zwolnionych za działalność strajkową w latach 70., a także obietnica zrównania zasiłków rodzinnych do poziomu obowiązującego w MO i WP.

31 sierpnia – Gdańsk
Porozumienie Gdańskie podpisane zostało o godz. 16.40 w sali bhp Stoczni Gdańskiej im. Lenina i zakończyło strajk w Trójmieście. W imieniu MKS dokument sygnowali m.in.: Lech Wałęsa, Andrzej Kołodziej i Bogdan Lis. Tekst porozumienia był bardziej jednoznaczny i korzystniejszy do szczecińskiego, szczególnie w kwestii postulatów politycznych. Na mocy ugody miały powstać nowe: niezależne i samorządne związki zawodowe, których założycielem stał się gdański MKS. Otrzymały one prawo do opiniowania kluczowych decyzji społeczno-gospodarczych np. w kwestiach dotyczących podziału dochodu narodowego, czy prowadzeniem własnych wydawnictw. Ustalono, że uczestnicy strajku i osoby, które je wspierały, nie będą represjonowani. Rząd zobowiązał się też m.in. do ograniczenia cenzury, transmitowania w radio niedzielnej mszy, do przywrócenia do pracy osób zwolnionych po strajkach w latach 70. oraz studentów usuniętych z uczelni, a także do stopniowych podwyżek wynagrodzeń.

3 września – Jastrzębie Zdrój
O godz. 5.45 MKS i Komisja Rządowa podpisały porozumienie, które zakończyło strajk w KWK Manifest Lipcowy. W porozumieniu potwierdzono ustalenia gdańskie, zniesiono 4-brygadowy system pracy w górnictwie, który oznaczał konieczność pracy przez 7 dni w tygodniu. Władz zobowiązały się do przedstawienia projektu ustawy obniżającej wiek pracy w górnictwie. Kluczowym ustaleniem była też zapowiedź wprowadzenia od stycznia 1981 roku wszystkich sobót wolnych i niedziel. Przedstawiciele rządu zgodzili się też na realizację wielu postulatów socjalno-bytowych m.in. wprowadzenie pylicy płuc do wykazu chorób zawodowych.

11 września – Huta Katowice

To było najważniejsze z trzech tzw. porozumień społecznych podpisanych we wrześniu 1980 roku w Hucie Katowice. Dotyczyło przede wszystkim gwarancji realizacji Porozumienia Gdańskiego w zakresie powstawania, organizowania i funkcjonowania struktur NSZZ Solidarność na terenie całego kraju. Strona rządowa gwarantowała m.in. dostęp do mediów, zwolnienie z obowiązku pracy osób pełniących funkcje związkowe z zachowaniem prawa do wynagrodzenia oraz udostępnienie przez dyrekcje lub władze terenowe pomieszczeń na działalność związkową oraz możliwość współdecydowania o sprawach pracowniczych i socjalnych.

źródło: „Encyklopedia
Solidarności”

 

Dodaj komentarz