Dowód z nagrań dźwiękowych według przepisów postępowania cywilnego

Postępujący rozwój techniki w XXI wieku, w szczególności miniaturyzacja oraz powszechny dostęp do urządzeń umożliwiających nagrywanie dźwięku prowadzi do coraz częstszego składania przez strony postępowania cywilnego wniosków dowodowych z nagrań rozmów. Przedmiotowe nagrania bardzo często są wykonane bez wiedzy i zgody osoby nagrywanej.Zgodnie z poglądami doktryny i orzecznictwa możliwość wykorzystania jako środka dowodowego nagrania takiej rozmowy jest kwestią sporną. Jednocześnie podkreślenia wymaga fakt, iż procedura cywilna nie zawiera żadnego przepisu wskazującego na niedopuszczalność skorzystania z takiego środka dowodowego. Należy również zwrócić uwagę na art. 227 K.p.c. stanowiący, iż przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. W szczególności należy mieć na względzie, iż w niektórych sprawach dowód z nagrania rozmowy może mieć znaczenie nadrzędne i determinować treść orzeczenia sądu.

W tym miejscu należy wskazać, iż przepisy procedury cywilnej wyłącznie w art. 308 K.p.c. odnoszą się do dowodu z nagrań dźwięku, wskazując na możliwość wykorzystania jako źródła dowodowego nagrania dźwiękowego. Zgodnie z przywołanym artykułem sąd może dopuścić dowód z filmu, telewizji, fotokopii, fotografii, planów, rysunków oraz płyt lub taśm dźwiękowych i innych przyrządów utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki. Przeprowadzając wskazane dowody sąd stosuje odpowiednio przepisy o przeprowadzeniu dowodu z oględzin oraz z dokumentów.

Należy jednak podkreślić, iż liczne wątpliwości w doktrynie prawa cywilnego wywołuje fakt ewentualnego dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z rozmowy nagranej bez zgody rozmówcy, czyli z naruszeniem zawartej w art. 49 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadę wolności i ochrony tajemnicy komunikowania się. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 10 stycznia 2008 r., sygn. akt IACa 1057/07 expressis verbis wskazał, iż podstępne nagranie prywatnej rozmowy godzi w konstytucyjną zasadę swobody i ochrony komunikowania się z art. 49 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadę prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego zawartą w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. W doktrynie pojawiały się również poglądy, jakoby dopuszczenie dowodu z podstępnie nagranej prywatnej rozmowy powodowało naruszenie dóbr osobistych, które na podstawie art. 23 K.c. podlegają ochronie.

Z drugiej strony Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 kwietnia 2003, sygn. akt I CKN 94/01 stwierdził, iż w sytuacji, w której jedna ze stron postępowania nie zakwestionowała skutecznie autentyczności materiału dźwiękowego, nie ma powodów, które miałyby spowodować oddalenie takiego wniosku dowodowego.

Nie bez znaczenia jest również fakt, iż dowody o charakterze audialnym wobec bardzo zaawansowanych możliwości technicznych mogą zostać stosunkowo łatwo zniekształcone oraz zmanipulowane, co dodatkowo może budzić wątpliwości w zakresie możliwości dopuszczenia takich środków dowodowych oraz implikuje konieczność wzmożonej weryfikacji, w szczególności dotyczącej okoliczności i kontekstu powstania takiego nagrania. Zgodnie z art. 233 K.p.c. sąd oceniając wiarygodność i moc dowodów, winien kierować się własnym przekonaniem wypracowanym na podstawie wszechstronnego rozważenia całości zebranego materiału.

Konkludując powyższe rozważania, warto wskazać na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 października 2014 r., sygn. akt I ACa 432/14, zgodnie z którym wobec faktu, iż procedura cywilna nie reguluje kwestii możliwości wykorzystania dowodu z nagrań rozmowy, nie można przyjąć zasady całkowitej swobody i dowolności w procesowym wykorzystywaniu dowodów uzyskanych z naruszeniem przepisów Konstytucji, konwencji czy prawa cywilnego materialnego. W treści powołanego orzeczenia sąd wskazał również, iż nie zasługuje na aprobatę stanowisko statuujące bezwzględny i całkowity zakaz korzystania z takich dowodów.

Reasumując, w praktyce pomimo istotnych wątpliwości doktrynalnych dowody z nagrań rozmów prywatnych są stosunkowo często dopuszczane przez sądy. Ostatecznie jednak za każdym razem o dopuszczeniu dowodu z nagrania dźwięku decyduje sąd, którego postanowienie w tym zakresie w oparciu o dotychczasowe orzecznictwo uzależnione będzie przede wszystkim od okoliczności, w jakich powstało nagranie, możliwości stwierdzenia i ustalenia tożsamości osób nagranych oraz od charakteru sprawy, w której przedmiotowy dowód ma zostać przeprowadzony.

Tomasz Kosterka
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38

Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.

Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.

Masz pytanie do prawnika? Napisz do nas: gazeta@cdo24.pl. Odpowiedzi na najciekawsze i najczęściej pojawiające się Państwa pytania, będziemy zamieszczali w naszych artykułach.