Czas pracy w podróży służbowej
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że podróż służbowa nie jest tym samym, czym wykonywanie pracy, gdyż zadania polecone pracownikowi do wykonania w podróży służbowej zasadniczo różnią się od pracy, do wykonywania której pracownik zobowiązał się w umowie nawiązującej stosunek pracy (art. 22 § 1 K.p.). Treść przepisu art. 77{5} § 1 K.p. wskazuje na incydentalny, tymczasowy i krótkotrwały charakter podróży służbowej. Oznacza to, że istotnym elementem oceny jest to, czy pracownik ma do wykonania polecone zadanie w podróży służbowej (art. 77{5} § 1 K.p.), które to w kompleksie jego obowiązków stanowi zjawisko nietypowe, okazjonalne, czy też wykonuje pracę przez dłuższy czas w innym miejscu, niż zapisane w umowie o pracę lub innym dokumencie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dn. 5.08.2015 r., sygn. akt III AUa 1829/14).
Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dn. 23.06.2005 r. (sygn. akt II PK 265/04), nietypowa podróż służbowa, w przeciwieństwie do podróży typowej, polega w przeważająco decydującej mierze na permanentnym przemieszczaniu się z jednego do innego miejsca (miejscowości) wykonywania zajęć stanowiących przedmiot pracowniczego zobowiązania (np. przy pracy przedstawiciela handlowego), a więc stanowi integralny element sposobu wykonywania pracy w ramach poniekąd „ruchomego” miejsca pracy (stanowiska roboczego) i jest konsekwentnie w całości kwalifikowana jako czas pracy.
Podobne stanowisko prezentuje doktryna prawa pracy wskazując, że na „nietypową” podróż służbową składają się wszelkie okresy dyspozycyjności pracownika, związane z wykonywaniem pracy, która wymaga ciągłego przemieszczania się, np. praca kierowców, przedstawicieli handlowych etc. Z tego też powodu, w stosunku do tych pracowników nieco inaczej definiowane jest samo pojęcie czasu pracy. Cały okres przemieszczania się w związku z pracą (poza konkretnymi wyłączeniami ustawowymi) jest czasem pracy sensu stricto (Zasady prawnej regulacji czasu pracy, Arkadiusz Sobczyk, ABC 2005). Tzw. nietypową podróż służbową pracownika należy więc odróżnić od podróży typowej (art. 77{5} § 1 K.p.),
Typową podróż służbową, opisuje się w literaturze jako zjawisko, co do zasady, wyjątkowe w kompleksie obowiązków pracowniczych. Czas podróży nie może być efektywnie wykorzystany na świadczenie pracy, a w każdym razie pracownik nie jest do takiej pracy w okresie podróży zobowiązany. Pracownik ma pewną swobodę, co do godzin wyjazdu, środków lokomocji, a w niektórych przypadkach także trasy (W. Masewicz, glosa do uchwały SN z dnia 8 grudnia 1976 r., I PZP 59/76, OSPIKA 1977, z. 9, poz. 150).
Biorąc pod uwagę powyższe wywody, pracownik pozostający w tzw. nietypowej podróży służbowej może domagać się od pracodawcy zapłaty wynagrodzenia za cały okres pozostawania do jego dyspozycji (przemieszczania się), a pracodawca nie może ekskulpować się z tego obowiązku przez zapłatę należności z tytułu podróży służbowej (najczęściej tzw. diet). Co więcej, te ostatnie świadczenia nie będą pracownikowi w takim przypadku przysługiwały. W zamian tych świadczeń pracownik nabywa bowiem prawo do wynagrodzenia. W praktyce, w opisanej sytuacji powstanie konieczność zapłaty pracownikowi wynagrodzenia za pracę z tytułu godzin nadliczbowych zaś pracownik, który otrzymał należności z tytułu podróży służbowej, musi liczyć się z obowiązkiem ich zwrotu (art. 410 K.c.).
Łukasz Wocławek
CDO24 Centrum Ochrony Prawnej
Infolinia: 801 00 31 38
Informujemy, że powyższy artykuł nie jest opinią ani poradą prawną i nie może służyć jako ekspertyza przed sądem, urzędem czy osobą prywatną. Proszę pamiętać, że ze względu na długość opracowania artykuł dostarcza jedynie informacji ogólnych, które w konkretnym przypadku nie mogą zastąpić porady prawnej.
Proszę pamiętać, że osoby posiadające Ochronę Prawną CDO24 zawsze mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w departamencie prawnym CDO24 pod numerem telefonu 801 003 138 (lub 32 44 57 822), który działa codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.30. Pozostałe osoby zainteresowane posiadaniem ochrony prawnej zapraszamy do zapoznania się z ofertą CDO24 na stronie internetowej www.cdo24.pl.