Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków

23 lutego zostanie udostępnione zwiedzającym powstałe w Radzionkowie Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku. Placówka została utworzona z inicjatywy władz Radzionkowa i Oddziału IPN w Katowicach.

Wstępem do powstania tej instytucji była przygotowana w 2003 roku przez IPN w Katowicach wystawa pt. „Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku”. Była to pierwsza muzealna prezentacja tematycznie związana z wywózkami kilkudziesięciu tys. mieszkańców Górnego Śląska do przymusowej pracy w Związku Sowieckim w 1945 roku. Pokazywana była w wielu miejscowościach regionu, m.in. w Bytomiu, w Muzeum Górnośląskim. Kilka lat później władze Radzionkowa zwróciły się do IPN o rozważenie możliwości przekazania wystawy na rzecz stałej ekspozycji upamiętniającej te tragiczne wydarzenia. Tę inicjatywę wsparło merytorycznie i finansowo aż 29 samorządów ze Śląska.

Współpraca władz Radzionkowa z IPN doprowadziła do utworzenia Centrum w nieczynnym budynku po stacji kolejowej. Po przeprowadzeniu remontu, na stałe zainstalowana została tam wystawa IPN poświęcona deportacjom. – Zależało nam, by ekspozycja zyskała nową jakość, dlatego Oddział IPN w Katowicach zajął się jej modyfikacją. Odnowiona wystawa przynosi informacje o wywózkach do ZSRR, zgodne z obecnym stanem badań. Wpisują się w nią m.in. symulacja podróży „krowiokiem” – wagonem bydlęcym, którym na Wschód wywożono deportowanych, mapy sowieckich łagrów oraz prezentacje filmowe i multimedialne – informuje Monika Kobylańska, asystent prasowy katowickiego Oddziału IPN. – W specjalnej bazie będzie też można sprawdzić dane personalne deportowanych. Na początek przygotowaliśmy dane ok. 10 tys. osób. Baza budowana od kilku lat ma docelowo objąć ok. 45 tys. nazwisk, choć całkowitą liczbę deportowanych trudno jest ściśle określić – wyjaśnia Monika Kobylańska.

– Mam nadzieję, że młode pokolenie Górnoślązaków będzie się w tym miejscu uczyło postaw obywatelskich, postaw umiłowania ojcowizny i Ojczyzny. Niech pamięć buduje naszą tożsamość – mówił metropolita katowicki abp Wiktor Skworc podczas uroczystości otwarcia radzionkowskiego Centrum, która odbyła 14 lutego.

Mianem Tragedii Górnośląskiej określane są sowieckie akty terroru dokonane w latach 1945-48 ubiegłego wieku na Górnoślązakach. To tysiące wywózek na Sybir, niezliczone aresztowania, egzekucje, gwałty i mordy. Dla upamiętnienia 70. rocznicy tych zbrodni Sejmik Samorządowy Województwa Śląskiego ogłosił rok 2015 Rokiem Tragedii Górnośląskiej.

bea